Жыныстық жолмен берілетін аурулар
СПИД, (синдром приобретенного имунитет недепицита 一 адамныц
жүре бара ие болган иммундык жетіспеушшігі).
С П И Д 一 ағзанын қорғаныс қабілетінің әбдек әлсіреуінен
гуындайтын синдром, адам ағзасындағьі иммундық жүйені бұзатын
арнаулы вирустар болады. Олар барлық ауруларды денеге дарытпай
тұратык иммундық ж үйені жойып жіберіп отырады. СПИД адамдар
арасында кеңінен таралған дерттер қатарына мына төмендегілер
жатады:
1) Кальций саркомасы, тері қатерлі іс ігін ің 5ір түр і，
2) пневмококкті пневмония.
С П И Д -тің бірінш і басталған кезеңі Америкада болған. Бүл 1981
жылы болатын.
Сифилис. Бүл дертті негізінен арнаулы микробтар таратады.
Әсіресе спирохеггер (Spiroheta) микроскоппен гана көруге болады. Сырт
піш ін і — штопырға үқсас бүральш келеді. Бұл микроб жыныс ауруынын
қандай түрі болмасын барлығык жүқтырады. Дене қызарады, жара
пайда болып кейіннен іріндейді. Біраз уақыт өткеннен кейін (6 аптадан
1 жылға дейін), дененің кез келген жері бөртіп, қызарып кетеді.
Бөргкені ауырмайды, не қышымайды. Жалпы адамды мазаламайды.
Бұл аурудьщ осы кездегі белгілері, бүры ты кездегілермен салыстырғаьща
мүлдем басқаша. Таңба-таңба болып шаштың түсуі, тамақ қырьищап
қалады, адамньщ басы ауырып температурасы көтеріледі. Бірақ бүл
белгілер болмауы да м үмкін. Егер сифилисті емдемесе, ол адам ағзасына
төтенше қүбылыстар тугызуы сөзсіз.
Сал ауруы (паралич)，көзі көрмей соқыр болып қалуы, қүлагы
естімей саңырау болып қалуы, адам есінен мүлдем айрылып кетуі5
тірш іл ік дүниесімен қоштасуы ықтимал. Сифилисті емдеу үшін ең
кең қолданылатын дөрінің бірі антибиотик — пенициллин. Ол төмендегі
сатыдағы саңьірауқүлақтардан өндіршеді (Penisellinum). Сифилис жүкті
анадан туылатын балаға тарауы сөзсіз. Ол ауру болып туады. Сүйекгері
кемтар болып дүниеге келеді.
Хламидия. Ең бір жедел түрде дамитын жыныс ауруларының бірі.
Оны табу, анықтау оңай шаруа емес. Өте қауіпті дерт. Өте кең тараған
сырқат. Оны емдеуде оңай емес. Дегенмен емдесе тез арада адам бұл
ауырудан айығып кетеді. Емдеу үшін көбінесе антибиотиктерді
қолданады.
Жыныс мүшелерінің генипталды сүйелдері (полип). Жанға онша азап
келтірмейтін дерт. Дегенмен, ауырудың қайсысы агзаға жақсы дейсін.
Негізі, гениталды сүйелдің болмағаны дұрыс, “ рухани таза болсаң,
денең де таза болады. Гениталды сүйел папиллом деп аталатын вирус
арқылы дамвды. Гениталды сүйелді дѳрігерлер тез арада жойып жіберіп
адам ағзасын сауықтырып жіберіп отырады. Сүйел арнайы
ерітінділермен сүйық азот ерітінділерін жагап күйдіріп жібереді. Емдеу
онша қиынга түспейді. Оны емдеудеи бас тартуға болмайды. Ауруды
үдетіп жіберуге жол бермеу керек.
Аурудың себебі – ауру тудыратын фактор.
Мысалы: сәуле ауруының себебі – радиация, инфекциялық аурудың себебі – патогенді микробтар.
Сыртқы ортаның ауру тудыратын себептерінің жіктелуі:
Механикалық күштердің әсері (соғу, қысу, кесу).
Физикалық факторлар
А) дыбыстың және шудың әсері
Б) барометрлік қысымның өзгеруі
В) жоғары және төменгі температураның әсері
Г) күн сәулесі, лазерлік сәуле
Д) электрлік ток
Е) радиация
Ж) космосқа ұшудағы факторлар (үдеу, салмақсыздық).
Химиялық факторлар – органикалық және неорганикалық қосындылар
А) алкоголь
Б) дәрілік препараттарды жөнсіз қолдану
В) ауыр металдар және тұздар
Г) организмде витаминдердің, микроэлементтердің, ақуыздың, көмірсудың, майлардың
жетіспеушілігі немесе артықшылығы
Д) пестицидтер (инсектицидтер, гербицидтер т.б.)
Е) өнеркәсіп шаңдары
Ж) қышқылдар мен сілтілер
З) ароматты (иісті) көмірсутегілер.
4.Биологиялық факторлар
А) микроорганизмдер (бактериялар, вирустар, хламидиялар, микоплазма, саңырауқұлақтар) және олардың өмір сүру заттары
Б) гельминттер, қарапайым паразиттер
В) бунақ неделілер (шаян, скорпион) насекомдар
Г) биологиялық препараттар – антитоксикалық сарысулар, вакциналар, қан т.б.
Леуметтік факторлар
А) қоғамдық қатар (общественный строй) – оның халыққа қамқорлығы, медициналық көмегі, санитарлық-гигиеналық жұмыстары
Б) ақпараттар мазмұны
В) ятрогения – дәрігердің абайсызда айтқан сөздерінен туған психосоматикалық бұзылыстар.
Бұл аталған факторлар сыртқы себептерге жатады. Ішкі себептер – конституция, тұқым қуалаушылық, жасы, жынысы.
Аурулардың пайда болуына, дамуына әсер ететін факторлар – аурудың даму жағдайы деп аталады.
Аурудың ішкі даму жағдайы – патологиялық конституция (диатез), ерте балалық және кәрілік шақ, тұқым қуалаушылыққа бейімділік.
Аурудың сыртқы даму жағдайы – тамақтанудың бұзылуы, шаршағандық, невротикалық жағдай, науқастың нашар күтімі, бұрынғы аурулар.
Патогенез – (pathos - қиналу, genesis - ата тегі) – патологиялық физиологияның аурудың даму механизімін зерттейтін бөлімі, ол алғашқы зақымданудан басталады. Алғашқы зақымдану айқын, анық (травмалар, жарақаттар), және арнайы зерттеу тәсілдерінсіз көрінбейтін (молекулярлық деңгейдегі) болуы мүмкін.
Аурудың дамуында жарақаттану және қалпына келу үрдістері тығыз байланысты. Аурудың әр кезеңінде қорғаныс – компенсаторлы үрдістер молекулярлы және жасуша деңгейінде дамиды. Патологиялық үрдістер мен аурулардың дамуында негізгі тізбекті анықтаудың маңызы өте зор, өйткені осы тізбектің бөлігін жойғанда сауығуға әкелуі мүмкін.
Патогенез тізбегінің негізгі буыны білмей патогенетикалық ем жүргізу мүмкін емес. Патологиялық үрдіс кезінде пайда болатын ағзалар мен жүйелердегі өзгерістер «кері айналып соғу шеңбері» принципі бойынша дамитын зақымданудың прогрессиясына әкеліп соғуы мүмкін.
Мысалы: қан кеткенде пайда болатын оттегі тасымалдануының нашарлауы жүрек жетіспеушілігіне әкеледі, ал ол оттегінің тасымалдауының нашарлауын күшейтеді.