Личные, возвратное, притяжательные местоимения

Declinatio secunda substantivorum. Declinationes prima et secunda adiectivorum

Pronomina personalia et possessiva. Pronomen reflexivum

Образец склонения существительных 2 склонения

Genus masculinum

Casus singularis pluralis

Nom. popul-us popul-i

Gen. popul-i popul-orum

Dat. popul-o popul-is

Acc. popul-um popul-os

Abl. popul-o popul-is

Voc. popul- e popul-i

 

Genus masculinum

Casus singularis pluralis

Nom. ager agr-i

Gen. agr-i agr-orum

Dat. agr-o agr-is

Acc. agr-um agr-os

Abl. agr-o agr-is

Voc. ager agr-i

Genus neutrum

Casus singularis pluralis

Nom. verb-um verb-a

Gen. verb-i verb-orum

Dat. verb-o verb-is

Acc. verb-um verb-a

Abl. verb-o verb-is

Voc. verb-um verb -a

Образец склонения прилагательных первой группы на us, a, um

Casus singularis pluralis

m f n m f n

Nom. magn-us magn-a magn-um magn-i magn-ae magn-a

Gen. magn-i magn-ae magn-i magn-orum magn-arum magn-orum

Dat. magn-o magn-ae magn-o magn-is magn-is magn-is

Acc. magn-um magn-am magn-um magn-os magn-as magn-a

Abl. magn-o magn-a magn-o magn-is magn-is magn-is

Voc. magn-e magn-a magn-um magn-i magn-ae magn-a

Образец склонения прилагательных первой группы с выпадающим – e-

casus singularis pluralis

m f n m f n

Nom. ruber rubr-a rubr-um rubr-i rubr-ae rubr-a

Gen. rubr-i rubr-ae rubr-i rubr-orum rubr-arum rubr-orum

Dat. rubr-o rubr-ae rubr-o rubr-is rubr-is rubr-is

Acc. rubr-um rubr-am rubr-um rubr-os rubr-as rubr-a

Abl. rubr-o rubr-a rubr-o rubr-is rubr-is rubr-is

Voc. ruber rubr-a rubr-um rubr-i rubr-ae rubr-a

Образец склонения прилагательных первой группы с- e,

Сберегающуюся в основе

casus singularis pluralis

m f n m f n

Nom. liber liber-a liber-um liber-i liber-ae liber-a

Gen. liber-i liber-ae liber-i liber-orum liber-arum liber-orum

Dat. liber-o liber-ae liber-o liber-is liber-is liber-is

Acc. liber-um liber-am liber-um liber-os liber-as liber-a

Abl. liber-o liber-a liber-o liber-is liber-is liber-is

Voc. liber liber-a liber-um liber-i liber-ae liber-a

Личные местоимения

Nom. ego tu nos vos

Gen. mei tui nostri нac nostrum из нас vestri вac vestrum из вас

Dat. mihi tibi nobis vobis

Acc. me te nos vos

Abl. me te nobis vobis

Возвратное местоимение

Nom. —

Gen. sui

Dat. sibi

Acc. se

Abl. se

Притяжательные местоимения

Singularis pluralis

m f n m f n

Nom. meus mea meum mei meae mea

Gen. mei meae mei meorum mearum meorum

Dat. meo meae meo meis meis meis

Acc. meum meam meum meos meas mea

Abl. meo mea meo meis meis meis

Voc. mi mea meum mei meae mea

Singularis pluralis

m f n m f n

Nom. noster nostra nostrum nostr-i nostr-ae nostr-a

Gen. nostr-i nostr-ae nostr-i nostr-orum nostr-arum nostr-orum

Dat. nostr-o nostr-ae nostr-o nostr-is nostr-is nostr-is

Acc. nostr-um nostr-am nostr-um nostr-os nostr-as nostr-a

Abl. nostr-o nostr-a nostr-o nostr-is nostr-is nostr-is

Voc. noster nostra nostrum nostri nostrae nostra

Упражнения

1. Просклоняйте письменно имена существительные второго склонения:

 


Discipulus, i m – ученик

Exemplum, i n – пример

Magister, tri m – учитель

Mundus, i m – мир

Murus, i m – стена

Oculus, i m - глаз

Periculum, i n – опасность

Praesidium, i n – защита

Scutum , i n – щит

Vesper, eri m – вечер


2. Просклоняйте словосочетание «существительное и прилагательное», определив род и склонение существительного.

 


vicus magnus большая деревня

therma parva маленькая баня

aedificium altum высокое здание

porta antiqua древние ворота.


3.Согласуйте следующие существительные с прилагательными в скобках. Просклоняйте образованные словосочетания в singularis et pluralis:


scutum (novus,a,um)

puer (miser, era, erum)

lupus (avidus,a,um)

bellum (longus,a,um)

verbum (clarus,a,um)

agricola (liber, era, erum)

collega (malus,a,um)


4.Проспрягайте глаголы в известных временах и залогах, определив их основу инфекта и спряжение.

sancio, ire освящать

purgo, are очищать

lino, ere пачкать

debeo, ere быть обязанным.

5.Переведите тексты на русский язык, определив существительные второго склонения и прилагательные первой группы. Установите их род, падеж и число:

A. Lupus in fabulis

Duo poëtae antiqui saepe fabulas de lupis narrant: alter Aesopus, poeta Graecorum, alter Phaedrus, poeta Romanorum. Poetae lupos ut bestias saevas et feras pingunt.

Lupus aliquando apud rivum agnum videt. Rivi aqua a lupo ad agnum fluit, sed lupus avidus agno clamat : « Cur aquam turbas ?» Et agnum miserum devorat. Sic Phaedrus narrat.

Aesopus fabulam de lupo et equo narrat. Lupus equum in agrum invitat et avenam promittit. Lupo in animo est equum lacerare. Sed dolus lupi patet. Itaque equus salvus est.

Et pueri et viri timent lupos et nominare cavent. Lupi, ut fama est, advenire solent, si eos memorant. Unde proverbium « Lupus in fabulis !». Nam si quis subito advenit, amici digitis eum monstrat et : “ Lupus in fabulis !» - clamant.

 


Adк

advenio, ire приходить

Aesopus, i m Эзоп

ager, gri m поле

agnus, i m ягненок

aliquando однажды

alter другой

amicus, i m друг

animus, i m душа

antiquus,a,um древний

apud в

aqua, ae f вода

avena, ae f овес

avidus,a,um жадный

bestia, ae f животное

caveo, ere остерегаться

clamo, are провозглашать

cur почему

de o

devoro, are поедать

digitus, i m палец

dolus, i m хитрость

duo два

equus, i m конь

et и

fabula, ae f басня

fama, ae f молва

ferus,a,um дикий

fluo, ere течь

Graecus,a,um греческий

in в, на

invito, are приглашать

itaque так

lacero, are раздирать

lupus, i m волк

memoro, are помнить

miser, era, erum бедный

monsto, are показать

nam ибо

narro, are рассказывать

nomino, are называть

pateo, re быть доступным

Phaedrus, i m Федр

pingo, ere рисовать

poeta,ae m поэт

promitto, ere обещать

proverbium, i n пословица

puer, i m мальчик

quis кто

rivus, i m берег

Romanus,a,um римский

saevus,a ,um злой

salvus,a, um спасенный

saеpe часто

sed но

si если

sic так

soleo, re иметь обыкновение

timeo, re бояться

turbo, are крутить

unde откуда

ut как

video, re видеть

vir, i m мужчина


B. Arma Romanorum

Romani habent arma et tela. Arma Romanorum sunt galea, lorica et scutum; tela autem sunt gladii, pila et sagittae. Signum copiarum Romanorum est aquila. Tubae copias ad bellum vocant. Romani machinis saxa in muros oppidorum inimicorum iaciunt. In bello cotidie castra ponunt. Castra vallo fossaque muniunt. Romani oppida, vicos, agros, templa deorum armis defendunt.

C. De Italia antiqua

Antiqua Italia patria multorum populorum est. Praeter Romanos Etrusci, Galli, Sabini aliique populi una cum Romanis Italiam incolunt. Etiam Graeci octavo saeculo ante aeram nostram ex patria sua in Italiam et in insulam Siciliam veniunt, nam nautae strenui sunt. Multas colonias ibi condunt, oppida pulchra struunt, suam novam patriam amant et Graeciam Magnam vocant.

Incolae Italiae agricolae boni sunt. Magno cum studio agros colunt et armenta alunt. In Italia multae vinea sunt atque olivae crescunt. Sed vita incolarum dura est. Nam non solum in agro et in vinea laborant, sed etiam vias muniunt et inimicos a vicis oppidisque armis prohibent.

Слова к текстам занятия

 


аdvenio, reприходить

ager, gri m поле

agnus, и m ягненок

aliquando однажды

alter, era, erum другой

amicus, i m друг

animus, i m душа

antiquus,a,um древний

apud в

aqua, ae f вода

aquila, ae f орел

arma, orum n оружие, доспехи

armentum, i n скот

autem действительно

avena, ae овес

avidus,a,um жадный

bellum, i n война

bestia, ae f животное

cadeo, ere падать

castra, orum n лагерь

caveo, ereбыть бдительным

clamo, areпровозглашать

copia, orum n войска

cotidie каждый день

cur почему

de в

defendo, ere защищать

deus, i m бог

devoro, are поедать

digitus, i m палец

dolus, i m хитрость

duo два

equus, i m конь

et и

fama, ae f слух, молва

ferus, a, um дикий

fluo, ere течь

fаbula, ae f басня

fоssa, ae f ров

galea, ae f шлем

gladius, и m меч

habeo, re иметь

iaceo, ere бросать

in в

inimicus, i m враг

itaque поэтому, итак

lacero, areраздирать

lorica, ae f панцирь

lupus, i m волк

machina, ae f машина

memoro, are помнить

miser, era, erum бедный

monstro, are показывать

multus.a.um многий

munio, ire укреплять

murus, i m стена

nam потому что

narro, are рассказывать

nomino, are называть

oppidum, i n огород

pateo, ereбыть открытым

pila, ae f мяч, ядро

pingo, ere рисовать

poeta, ae m поэт

pono, ere класть

promitto, ere обещать

proverbium, i n пословица

puer , eri m мальчик

quis кто

rivus, i m берег

Romanus, i m римлянин

saepe часто

saevus, a, um злой

sagitta,ae f стрела

salvusспасенный

saxum, i n камень

scutum, i n щит

sed но

sic так

signum, i n знак, знамя

soleo, ereиметь обыкновение

subito внезапно

telum, i n орудие

templum, i n храм

timo, ere боятся

tuba, ae f труба

turbo, are крутить

unde отсюда

vallum, i n вал, насыпь

vicus, i m деревня, село

video, re видеть

vir, i m мужчина

voco, areзвать


 


Пословицы и поговорки

Ad exemplum По образцу. Например.

Ad litteram.– Буквально.

Ad notam. К сведению.

Ad personam. Невзирая на лица.

Aperto libro Слиста. Без подготовки.

Causa iusta. Уважительная причина.

Curriculum vitae Жизнеописание. Биография.

Ibi victoria, ubi сoncordia. Там победа, где согласие.

Non olet pecunia. Деньги не пахнут.

Pro forma. Для вида, ради формы (проформа).

Pro memoria. Для памяти.

Scientia potentia est. Знание – сила.

Sine cura. Без заботы (синекура).

Тема 5.

Прошедшее время несовершенного вида изъявительного наклонения действительного залога

Imperfectum indicativi activi

Образец спряжения глаголов в Imperfectum indicativi activi

I II IIIa IIIb IV

sing. l. muta-ba-m tene-ba-m сol-eba-m capi-eba-m audi-eba-m

2. muta-ba-s tene-ba-s сol-eba-s capi-eba-s audi-eba-s

3. muta-ba-t tene-ba-t сol-eba-t capi-eba-t audi-eba-t

pl. l. muta-ba-mus tene-ba-mus col-eba-mus capi-eba-mus audi-eba-mus

2. muta-ba-tis tene-ba-tis col-eba-tis capi-eba-tis audi-eba-tis

3. muta-ba-nt tene-ba-nt col-eba-nt capi-eba-nt audi-eba-nt

Глагол esse «быть» (Imperfectum indicativi activi)

Sing. Plur.

1. eram 1. eramus

2. eras 2. eratis

3. erat 3. erant


Упражнения

1. Проспрягайте глаголы в imperfectum indicativi activi, определив их спряжение:


ago, ere – действовать

deleo, ere – разрушать

habeo, ere – иметь

intellego, ere – понимать

iudico, are судить

monstro, are показывать

munio, ire укреплять

obtineo, ere занимать

orno, are – украшать

peto, ere просить

praecedo, ere преобладать

retineo, ere удерживать

venio, ire приходить

video, ere – видеть


2.Переведите указанные глагольные формы:

Ornabat, delebat, agebas, intellegebamus, videbam, delebamus, ornabamus, ornabas, habebamus, delebatis, agebam, intellegebant, videbamus.

3. Переведите тексты на русский язык, определив времена глагольных форм:


а. De Neptuno, Mercurio, Aesculapio

Populi antiqui multos deos colebant. Neptunus, dominus Oceani et fluviorum, in Oceano habitabat. Nautae Naptuno equos et tauros immolabant. Mercurius, deus mercaturae, erat nuntius deorum. Ita in fabulis poëtae antiquae narrabant. Praeterea animos mortuorum ad inferos deducebat. Aesculapium medici colebant. Graeci Aesclapio gallos immolabant. Neptuni arae plerumque in ripis fluviorum erant, Aesculapii – in lucis.

 


ad к

animus, i m душа

antiquus,a,um древний

ara, ae f жертвенник

arma, orum n оружие

colo, ere почитать

deduco, ere отвозить

deus, i m бог

dominus, i m властелин

equus, i m конь

et и

fabula, ae f басня

fluvius, i m река

gallus, i m петух

gaudeo, ere веселиться

habito, are жить

immolo, are приносить в жертву

in в, на

inferi, orum m царство усопших

ita так

luca, ae f роща

medicus, i m врач

mercatura, ae f торговля

mortuus,a,um мертвый

multus, a,um многий

narro, are рассказывать

nauta, ae f моряк

nuntius, i m весник

Oceanus, i m океан

plerumque в основном

poeta, ae m поэт

populus, i m народ

praeterea кроме того

ripa, ae f берег

taurus, i m бык


b. De Germanis

Gallis Germani finitimi erant. Multa de Germanis Tacitus narrabat et Caesar de Gallis. Germanis magna statura erat et oculi coerulei. Non in oppidis, sed in vicis habitabant. Deos in silvis honorabant. Bellum et proelia armis superabant et equis gaudebant. Bellum et proelia amabant et viri feri erant. Romani Germanos non superabant.

 


amo, are любить

bellum, i n война

coeruleus,a,um голубой

de о

deus, i m бог

ferus,a,um дикий

finitimus, a, um соседний

Gallus, i m галл

Germanus, i m германец

habito, are жить

honoro, are почитать, уважать

in в, на

magnus, a,um большой

multus,a,um многий

narro, are рассказывать

non не

oculus, i m глаз

oppidum, i n город

proelium, i n сражение

sed но

silva, ae f лес

statura, ae f фигура

supero, are побеждать

Tacitus, i m Тацит, римский историк

vicus, i m деревня

vir, i m мужчина


 


d. Duo muli

Duo muli sarcinis onusti per angustias iter faciebant. Alter fiscos pecuniae plenos portabat, alter saccos hordei. Mulus autem, qui pecuniam portabat, superbe incidebat et tintinnabulum collo iactabat; socius eius placide sequebatur. Qua praeda adspecta, subito furunculi ex insidiis advolant, muliones fugant, ferroque mulum divitiis onustum vulnerabant, dum eius comiti parcebant. Tum animal semimortuum fortunam suam lamentabatur et alteri dicebat:"Cur tibi furunculi parcebant et me interficiebant?" " Num ignoras ", respondebat mulus, qui hordeum vile gerebat, "semper divitias furunculorum movet et semper pecuniam opulentis periculorum causam esse?"

 


adspectus,a,um увидевший

advolo, are улетать

alter, era, erum другой

angustius, i m ущелье

animal, alis n животное

autem же

causa, ae f причина

collum, i n шея

comes, itis m спутник

cur почему

dico, ere говорить

divitiae, arum f богатства

dum пока

duo, duae, duo два

ex из, от

facio, ere делать

ferrum, i n нож

fiscus, i m корзина

fortuna, ae f удача, судьба

fugo, are бежать

furunculus, i m воришка

gero, ere вести

hordeum, i n ячмень

iacto, ere бросать

ignoro, are не знать

incido, ere идти следом

insidia, ae f засада, ловушка

interficio, ere убивать

iter, neris n путь

lamento, are жаловаться, рыдать

me меня

moveo, ere двигать

mulio, onis m погонщик мулов

mulus, i m мул

num тогда

onustus,a,um навьюченный

opulens, ntis богатый

parco, ere беречь

pecunia, ae f деньги

per через

placide тихо, покорно

plenus,a,um полный

porto, are нести

praeda, ae f добыча

qui который

respondeo, ere отвечать

saccus, i m мешок

sarcina, ae f тюк

semimortuus,a,um полуживой

semper всегда

sequor, sequi следовать

socius, i m спутник

subito внезапно

superbe гордо

suus, a, um свой

tintinnabulum, i n колокольчик

tui тебя

tum тогда

vile дешево

vulnero, are ранить


 


Пословицы и поговорки

Aquilam volare doces Учит орла летать. Не учи ученого.

Asinus Burideani inter duo prata Буриданов осел между двумя лужайками.

Debemus iram vitare Мы должны избегать гнева.

Epistula non erubescit Письмо не краснеет. Бумага все стерпит.

Lupus in fabulis Волк в баснях. Легок на помине.

Mala herba cito crescit. Плохая трава быстро растет. Плохой пример заразителен.

Semper avarus eget Жадный всегда нуждается

Тема 6.

Будущее время первое

изъявительного наклонения действительного залога

Futurum I (primum) indicativi activi

Образец спряжения глаголов в Futurum I (primum) indicativi activi

I II IIIa IIIb IV

sing. l. muta-b-o tene-b-o col-a-m capi-a-m audi-a-m

2. muta-b-i-s tene-b-i-s col-e-s capi-e-s аudi-e-s

3. muta-b-i-t tene-b-i-t col-e-t capi-e-t аudi-e-t

pl. l. muta-b-i-mus tene-b-i-mus col-e-mus capi-e-mus аudi-e-mus

2. muta-b-i-tis tene-b-i-tis col-e-tis capi-e-tis аudi-e-tis

3. muta-b-u-nt tene-b-u-nt col-e-nt capi-e-nt аudi-e-nt

Глагол esse «быть» (Futurum I indicativi activi)

Sing. Plur.

1. ero 1. erimus

2. eris 2. eritis

3. erit 3. erunt

Упражнения

1. Проспрягайте в futurum I indicativi activi:


condo, ere строить

credo, ere – верить

despero, are отчаиваться

educo, are воспитывать

intervenio, ire приходить

mereo, ere заслуживать

moneo, ere переубеждать

moveo, ere – двигать

servo, are – сохранять

trado, ere рассказывать

vincio, ire связывать

vinco, ere – побеждать


2. Определите время, число, лицо, спряжение указанных глагольных форм. Переведите на русский язык:

mutant, amabat, ducemus, puniebamus, scribebas, vincetis, servabo, docemus, movebatis, vincebam, colebant, servabas, credit, vincis, movebas, mutabo, ducam, vincunt.

3. Переведите тексты на русский язык, определив время, число, лицо, наклонение глагольных форм:

B. In villa

Cethegi praedium erat amplum. Solum praedii erat fecundum. Solum arabant servi, aratra erant ferrea. Etiam vineae, prata, oliveta Cethego erant. Ibi quoque multi servi laborabant et Cethego divitias praebebant. In pratis magnus armentorum numerus erat. Vilicus severus praedio et servis et armentis praeerat, duris poenis studium servorum incitabat.

Ampla villa erat in praedio. In villam rusticam Cethegus medio anno ex domicilio urbano ventitabat. Nam sub altis platanis ulmisque umbra erat iucunda. “Cras”, inquit Cethegus, “hic convivium erit, vilice. Mane, hora prima vel secunda, primae convivae aderunt. Praedium amicis placebit, placebunt armenta, prata et in villa statuae et picturae. Hora cenae amicos in triclinium vocabit. In pretiosis lectis cubabunt, cenabunt, potabunt, cantabunt.” “Hora cenae”, inquit vilicus, “cuncta convivis erunt parata, domine. Servi parabunt.”


adesse присутствовать

altus,a,um высокий

amicus, i m друг

amplus,a,um обширный

annus, i m год

aro, are пахать

aratrum, i n соха

armentum, i n крупный скот

canto, are петь

cena, ae f еда

ceno, are кушать

Cethegus, i m Цетег

convivium, i n гость

cras завтра

cubо, are лежать

cunctus,a,um собранный

divitiae, arum f богатства

domicilium, i n дом

durus,a,um твердый

etiam также

ex из

fecundus,a,um плодородный

ferreus,a,um железный

hic этот

hora, ae f время

ibi там

in в, на

incitо, are назначать

inquit говорит

iucundus,a,um приятный

laborо, are работать

lectus, i m ложе, кровать

magnus,a,um большой

mane утром

medium, i n середина

multus,a,um многий

nam так как

numerus, i m число

olivetum, i n масличная роща

paratus,a,um готовый

pictura, ae f картина

placеo, ere размещать

poena, ae f наказание

porto, are нести

praebeo, ere представлять

praedium, i n поместье

praeesse возглавлять

pratum, i n луг

pretiosus,a,um дорогой

primus,a,um первый

quoque также

rusticus,a,um сельский

secundus,a,um второй

servus, i m раб

severus,a,um злой

solum, i n почва, земля

statua, ae f статуя

studium, i n занятие

sub под

triclinium, i n триклиний

ulmus, i f вяз

umbra, ae f тень

urbanus,a,um городской

vel или

ventito, areчасто приходить

villicus, i m управляющий виллой

villa, ae f вилла

vinea,ae f виноградник

vocо, areзвать


Пословицы и поговорки

Circulus vitiosus Порочный круг

Deus in machina «Бог из машины» (неожиданная помощь)

Ex cathedra С кафедры. Непререкаемо.

Ex libris Из книг. Знак, обозначающий владельца книги.

Sic erat in fatis Так суждено

Sine dubio Без сомнения.

 

Тема 7.

Страдательный залог времен системы infectum.