Газды жинау және дайындау
Газды дайындау
Газ өзінің шыққан жерінен тұтынушыға жеткенде, кейде мыңдаған км. қашықтықта тасымалданғанда неше түрлі климматтык зоналарды кесіп өтеді. Бұл жағдайда дайындаудың маңызы артады, магистралдық құбырлармен өтетін газдың құрамынан судың шығып кетпесі үшін, оны шық нүктесіне дейін кептірудің маңызы зор. Газ-конденсаттық кен орындарын пайдаланғанда, басқа да қосымша талап керек егіледі — скважина өнімінен көмірсутек конденсатын бөліп алу сияқты.
Газ және газконденсат кен орындарын өңдегенде мына сияқты технологиялық қондырғылар қолданылады: а) томенгі температуралы айырғыштар (штуцтердегі жоғарғы қысымдағы газдың редуциялану есебінен алынған суықпен істейтін); б) арнаулы мұздатқыш машиналардан шығатын суықпен істейтін төменгі температуралы айырғыштар; в) газды сусыздандыру және бензинсіздендіру үшін адсорбциялайтын қондырғы; г) газды адсорбциялық (гликолдік) жолмен кептіру үшін арналған қондырғы; д) Қиыр Солүстіктегі кен орындарында қолданылатын мұз еріткіштері бар кондырғы.
Агрессивтік компоненттері бар газдардан, олардың мөлшерін белгілі шекке дейін азайтатын технологиялык қондырғылар салынады, сонымен қатар, ендіріс жабдыктарын топтанудан сақтайтын шаралар қолданылады. Газды кептіру және тазалау тікелей кен орындарында немесе магистралдық газ құбырларының бастапқы ғимараттарында жасалады.
Газдың кептірілуі газ құбырында су буы және кристаллогидраттар түзілмейтін дәрежеде өтуі керек. Кептірілген газдың шық нүктесі оңтүстік және орталық алқаптарда магистралдық газ құбырының ең төменгі арматурасынан 2-3°С-қа кем болуы керек, ал Қиыр Солтүстіктік кен орындары үшін — 40°С.
Газды күкіртті сутектен тазалағанда, оның газдағы мөлшері ШОМ — ге 2г-нан аспау керек.
Егер газконденсат скважиналарының өнімдерінде су, сұйық көмірсутектері, күкіртті сутек және көмір кышқылы кездессе, онда газды тасымалдамастан бұрын комплексті түрде өңдеу керек. Газдың шығыны көп болғанда, мұнай өндеуден өткізу үшін салынатын ғимараттар өте күрделі болып келеді, ол үлкен газ өндеуші зауыттан тұрады, мұнда тұрақтандырылмаған газ бензині, күкірт және кепкен газ алынады.
Кұрамында күкіртті сутек және көмір қышқылы болмаса, ондай газды алыс жерлерге тасығанда өндеу үлгісі жеңілдетіледі.
2. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасындағы мұнайжәне газ өнеркәсібінің даму болашағын Каспий теңізінің қайраңындағы (шельфіндегі) кенорындарын игерумен байланыстырады. Әлемде теңізкенорындарынигерудіңжеткіліктімолтәжірибесіжинақталған.
Суытаязжәнетереңдеуболыпкелетін (яғнижағалауғажақынжәнеоданедәуірқашық) аудандардаорналасқантеңізмұнайгазкенорындарындағыұңғыөнімдерінжинаужәнедайындаудыңәртүрліжүйелерібар. Теңіздегікенорындарындаұңғыныбұрғылау, оданөнімалу, алынғанөнімді (мұнай, газжәнесу) жинаужәнедайындауүшінәртүрлігидротехникалыққұрылым-жасақтарықолданылады. Олардыңтүрлерінтаңдаукөптегенсебептергебайланыстыболады.
Теңіздің 10-15 метртереңдігінедейінгіжерлердеалаңқайларыбаржасандыдамбаларнемесеаралдаржәнеэстакадалар, алнеғұрлымтерең (150-300м) жерлердетұрақты (стационарлы) платформалартүріндегігидротехникалыққұрылым-жасақтарыжиіқолданылады.
Қайраңдағы (таязсуларда) төселетіндамбаларнемесежасанды аралдартастардан, щебенкаларданжәнеқұмдардантұрғызылады, дамбаныңбүйірбеттерінсудыңшаюынансақтауүшінбетондыплиталарнемесеіріблоктытастарменқоршайды. Дамбаныңнақортасынанжағалауғадейінжүретінжолдарсалынады. Дамбаменқатарұңғыларшоғырыбұрғыланатыналаңқайлартұрғызылады. Дамбаныңтереңдігіұлғайғансайынэстакадаларғаауысады.
Теңізтүбінеқағылған, металдықұбырлықазықтарменорнатылғанфермдерденжинақталғанкөпірліқұрылым-жасақтардыэстакадалардепатайды. Эстакадаларғаұңғыныорналастыру, мұнайменгаздыжинаупунктіменмұнайрезервуарларынаарнап, сондай-ақкөмекшіжәнетұрмыстықкешендердіорналастыруүшіналаңқайларжалғанады.
Эстакаданыңекітүріболады:
1) жағалауғажақынорналасқанжәнеоларменсуүстіарқылыбайланысатынжағалықэстакадалар.
2) жағалауданқашықорналасқанжәнеоларменсуүстіарқылыбайланыспайтынашықтеңізэстакадалары.
Жағалауғажақынорналасқантеңізкенорындарыүшінэстакадабойыншаұңғыныңшығаружелісінтөсеужолбойыменнемесежағадаорналасқанавтоматтандырылғантоптықөлшеуқондырғысындағы (АТӨҚ) құбырларғаарналғанарнайытіректерарқылыжобаланады. Ұңғыөніміөлшенгенненкейінбірнемесеекіжинауколлекторларыарқылыжағадаорналасқанмұнайдыжинаудыңорталықпунктінетасымалданады.