Көнүгүү: Жөндөмөлөрдүн мүчөлөрүн туура жазгыла.
Апам дүкөн___ бара жатат
|
Максат тоо_____ чыгыпжатат
|
Асан дүкөн___ чыгып жатат
|
Адамдар поезд_____ кирип жатышат
|
Кыз тоо_____ лыжа менен түшүп жатат.
|
Артисттер сахна_____ бийлеп жатышат.
|
3-көнүгүү: Жөндөмөлөрдүн мүчөлөрүн колдонуп, сүйлөм түзгүлө.
Үлгү: Париж _____ Лондон _____
Самолёт Парижден Лондонго учат.
-дан -га
_____ Ош ____________________ Нарын _____
_____ Ысык-Көл ____________________ Талас _____
_____ Москва ____________________ Санкт-Петербург _____
_____ Англия ____________________ Франция _____
_____ Кыргызстан ____________________ Америка _____
_____ үй ____________________ университет _____
4-көнүгүү: Төмөнкү графикти колдонуп, сүйлөм түзгүлө.
| Номери канча? | Канчада келет? | Канчада жетет? | Кайда? | Канча турат? |
| Автобустун № | Кетүү убактысы | Жетүү убактысы | Баруучу шаар | Билеттин баасы |
| 24-82 НРА | 7:20 | 19:00 | Нарын | 80 сом |
| 10-15 ИКА | 9:00 | 15:00 | Каракол | 75 сом |
| 11-13 БИМ | 10:00 | 7:00 | Бишкек | 50 сом |
| 17-21 ТАС | 6:00 | 19:00 | Талас | 65 сом |
| Келгиле сүйлөшөлү Давайте поговорим | |
5-көнүгүү: Диалог түзгүлө.
1) Сиз Бишкектин автобекетиндесиз. Сиз Алма-Ата шаарына барышыңыз керек:
² касса кызматкери менен саламдашыңыз;
² Алма-Атага бара турганыңызды айтасыз;
² жол кире канча сом тургандыгын сураңыз;
² билет сатып алыңыз;
² саат канчада, кайсы платформадан автобус кеткендигин сураңыз;
² ыраазычылык билдирип коштошуңуз.
2) Сиз Бишкектеги аэропорттосуз. Москвага барышыңыз керек. Кассадагы кызматкер менен сүйлөшүңүз:
² саламдашыңыз;
² Москвага чейин рейс барбы, сураңыз;
² билеттин баасы канча сом турат, билиңиз;
² билет сатып алыңыз;
² самолёттун учуу убактысын сураңыз;
² коштошуңуз.
3) Сиз темир жол вокзалындасыз. Новосибирскиге чейин барышыңыз керек. Билет кассасына барып сүйлөшүңүз:
² саламдашыңыз;
² Новосибирскиге чейин билет барбы деп сураңыз;
² поезд кайсы күнү, саат канчада кетет билиңиз;
² билеттин баасы канча сом экендигин сураңыз да, сатып алыңыз;
² коштошуңуз.
| СЕГИЗИНЧИ САБАК ВОСЬМОЙ УРОК |  8
|
CООДА
ТОРГОВЛЯ
Текст: Дүкөндө
В магазине
Жаттагыла: 1. Названия денежных национальных единиц.
2. Названия товаров покупаемых в магазине.
3. Купите что-нибудь из товаров, продаваемых в магазине.
| ГРАММАТИКА | ЧИСЛИТЕЛЬНЫЕ САН АТООЧ НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ ТАТААЛ УЧУР ЧАК | 
|
Жаңы сөздөр жана айкаштар:
сатуучу – продавец
сатып алуучу – покупатель
кардар – клиент
дүкөн – магазин
дүкөнчү – продавец
арзан – дешевый
кымбат – дорогой
майда – мелочь
акча – деньги
сом – сом
тыйын – копейка
ар түрдүү – разный
көрсөт, көрсөтүп коюңуз – покажите
берип коюңуз – дайте пожалуйста
ал – брать, взять
сат – продавать
сатып алуу – купить
мына, алыңыз – вот, возьмите
төлө – заплатить
алмаштыр – поменять
майдалап берүү – разменять
кайрып берүү – возвратить
канча турат? – сколько стоит?
сиз эмне аласыз? – что возьмёте?
ушунча кымбатпы? – так, дорого?
канча төлөйм? – сколько с меня?
арзаны барбы? – есть дешевле?
баары биригип – всего
келип туруңуз – приходите
| 1 бөтөлкө | суу арак лимонад май шампан | 1 бутылка | воды водки лимонада масла шампанского |
| 1 куту | тамеки ширенке кир жууган порошок | 1 пачка | сигарет спичек стирального парашка |
| 1 банка | кофе пиво шире буурчак консерваланган балык | 1 банка | кофе пивп сока гороха консервированной рыбы |
| 1 куту | момпосуй печенье сагыз чач боёк | 1 пачка | конфет печенья жевачек краски для волос |
| Келгиле сүйлөшөлү Давайте поговорим | 
|
1-көнүгүү:Төмөнкү диалогду окугула, которгула жана ушу сыяктуу диалог түзгүлө (Прочитайте, переведите диалог и составьте свой диалог):
а) – Кечиресиз сизде NeskafeGold кофеси барбы?
– Ооба, бар.
– Канча турат?
– 120 сом.
– Анда мага 2 банка бериңизчи.
б) – Сизге жардам керекпи?
– Сизде «Rafaello» момпосуй барбы?
– Мына бул жерде.
– Бул чоң кутусу канча турат?
– 150 сом.
– Ушунча кымбатпы?
– Арзаны 60 сом, бирок ал кичине кутуда.
в) – Мага бир куту тамеки, бир нан, эки бөтөлкө минерал суусун бериңиз.
– Мына алыңыз, дагы эмне аласыз?
– Рахмат, башка эч нерсе кереги жок. Канча төлөйм?
– 45 сом.
– Мына 100 сом.
– Жүз сомго майда жок. Майдалап келиңизчи .
г) – Кечиресиз «Жалалабат» суусу барбы?
– Ооба, бүгүн эле алып келишти.
– Баасы канча?
– Бир бөтөлкөсү 15 сом.
– Мага эки бөтөлкө бериңизчи.
– Мына, алыңыз. Сизден 30 сом.
д) – Мага бир куту «Причуда» тортун, бир бөтөлкө Советское шампанын, 2 куту «Юбилейное» печеньесинен берип коюңуз.
– Баары биригип 280 сом болот.
– Рахмат, кооз баштыкка салып бериңиз. Мына акчаны алыңыз.
– Келип туруңуз.
| ГРАММАТИКА | САН АТООЧ ИМЯ ЧИСЛИТЕЛЬНОЕ |
|
Сан атооч – часть речи, которая обозначает количество или порядковый номер предмета и отвечает на вопросы: канча? нече? – сколько?
Мисалы: бир, эки, үч …
| 1 – бир 2 – эки 3 – үч 4 – төрт 5 – беш 6 – алты 7 – жети 8 – сегиз 9 – тогуз | 10 – он 20 – жыйырма 30 – отуз 40 – кырк 50 – элүү 60 – алтымыш 70 – жетимиш 80 – сексен 90 – токсон | 100 – жүз 200 – эки жүз 300 – үч жүз 400 – төрт жүз 500 – беш жүз 600 – алты жүз 700 – жети жүз 800 – сегиз жүз 900 – тогуз жүз | 1000 – бир миң 2000 – эки миң 3000 – үч миң 4000 – төрт миң 5000 – беш миң 6000 – алты миң 7000 – жети миң 8000 – сегиз миң 9000 – тогуз миң |
1999 – бир миң тогуз жүз токсон тогуз
2335 – эки миң үч жүз отуз беш
1854 – бир миң сегиз жүз элүү төрт
Иреттик сан атооч указывает на порядковый номер предмета при счёте в ряду однородных предметов и отвечает на вопросы канчанчы? неченчи? – который? какой (по счёту?). Образуются от количественных числительных при помощи аффикса: – ынчы (-инчи, -унчу, -үнчү); -нчы, (-нчи, -нчу, -нчү).
Мисалы: беш+инчи = бешинчи
алты+нчы = алтынчы
канча? канчанчы?
1 – бир биринчи
2 – эки экинчи
3 – үч үчүнчү
4 – төрт төртүнчү
5 – беш бешинчи
6 – алты алтынчы
7 – жети жетинчи
8 – сегиз сегизинчи
9 – тогуз тогузунчу
10 – он онунчу
| Келгиле сүйлөшөлү Давайте поговорим | |
2-көнүгүү: Эсептик жана иреттик сандарды туура окугула жана жаттагыла. (Правильно прочитайте количественные, порядковые числительные и запомните)
а) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
20 30 40 50 60 70 80 90 100
б) 10-унчу 18-инчи 30-унчу 37-нчи
20-нчы 24-үнчү 6-нчы 79-унчу
8-инчи 47-инчи 86-нчы 40-ынчы
3-көнүгүү:Төмөнкү сан атоочторду сөз менен жазып иреттик сан атоочко айландыргыла.(Следующие числительные напишите прописью в порядковом числительном)
Үлгү: 1 – бир – биринчи
2, 5, 8, 4, 16, 13, 100, 190, 223, 66, 122, 1985, 1976, 4567.
4-көнүгүү: Кашаанын ичиндеги сан атоочторду ачып жазуу түрүндө жазгыла (Числительные в скобках напишите прописью):
а) (2) куту тамеки бериңизчи?
б) (5) бөтөлкө айран сатып бериңиз.
в) Сиз (65) сом төлөңүз.
г) Баары биригип (100) сом турат.
д) Биз (40) самын саттык.
е) Дүкөн саат (6.00) жабылат.
ж) (3) куту чай сатып кел.
з) (50) сомду майдалап келиңиз.
и) Мага (5, 20) сом кайтарып бериңизчи.
5-көнүгүү: Бири-бириңерге төмөнкү суроолорду берип, жооп жазгыла (Задавая друг другу вопросы напишите ответ):
| 1 бөтөлкө | айран шире шарап | Канча турат? |
| 2 куту | чай кофе чакмак кант момпосуй |
| ГРАММАТИКА | ТАТАЛ УЧУР ЧАК НАСТОЯЩЕЕ СЛОЖНОЕ ВРЕМЯ |
|
Татаал учур чак образуется при помощи деепричастного аффикса -а (-е, -й) или ыип (-ип, -уп, -үп, -п), присоединяемого к основе смыслового глагола и вспомогательных глаголов жат (лежать), тур (стоять), отур (сидеть), жүр (идти) в спрягаемой форме настоящего–будущего времени:
| ГЛАГОЛ | + | жат + аффикс сказуемости |
| основа заканчивающая на глас. зв. | -п | ед. ч. | мн. ч. | ||
| основа заканчивающая на соглас. зв. | -ып, -ип, -уп, -үп | + | I II в. ф. III | -мын -сың -сыз -т | -быз -сыңар -сыздар -ышат |
| Грамматическое лицо | местоимение кто? | эмне кылып жатат? что делает? |
| Жекелик сан | I | мен | окуп жатам |
| II | сен | окуп жатасың | |
| в.ф. | сиз | окуп жатасыз | |
| III | ал | окуп жатат |
Отрицательная форма
| основа глагола + -ган, -кан | + | жок + личные аффиксы |
Мисалы: Жекелик сан Көптүк сан
Мен окуган жокмун Биз окуган жокпуз
Сен окуган жоксуң Силер окуган жоксуңар
Сиз окуган жоксуз Сиздер окуган жоксуздар
Ал окуган жок Алар окушкан жок
Мен сын-алгы көргөн жокмун.
Ал театрга барган жок.
Биз ойногон жокпуз.
| Көптүк сан | I | биз | окуп жатабыз |
| II в.ф. | силер сиздер | окуп жатасыңар окуп жатасыздар | |
| III | алар | окуп жатышат |
6-көнүгүү: Сүрөттөрдү карап, которгула жана сүйлөм түзгүлө (Переведите слова на картинках и составьте с ними предложения)
рисует работает читает
пишет играет
7-көнүгүү:Төмөнкү сөздөрдү колдонуп сүйлөм түзгүлө (Используя слова и словосочетания составьте предложения):
Ойлонуп жат__________ Бийле___________ Сүйлөш__________
______________________ _________________ __________________
8-көнүгүү:Этиштерди колдонуп, суроолорго жооп бергиле (Используя глаголы ответьте на вопросы):
| Сен эмне сатып алып жатасың? Сиз эмне кылып жатасыз? Биз эмне кылып жатабыз? Силер эмне кылып жатасыңар? Сиздер эмне кылып жатасыздар? Алар эмне кылып жатат? | нан сатып ал оку эс ал сүйлөш тамактан күт |
9-көнүгүү: Төмөнкү сөздөргө тиешелүү сөздөрдү коюп, сүйлөм түзгүлө (К соответствующим словам правильно поставьте стрелку):
| Мен Сен Ал Силер Сиздер Биз | шаарга дүкөнгө жумуштан эсепчиден кат эмне | бара жатасың бара жатам келе жатасыңар сурап жатат жазып жатасыздар кылып жатабыз? |
10-көнүгүү:Үлгүнү карап суроолорго жооп бергиле. (Ответьте на вопросы по образцу)
Үлгү: – Анара сүрөт тартып жатабы?
– Жок, Анара китеп окуп жатат.
а) – Апам жумушка бара жатабы?
– _________________________
б) – Дүкөнчү акча санап жатабы?
– _________________________
в) – Биз кыздарга жардам берип жатабызбы?
– _________________________
г) – Силер мени түшүнүп жатасыңарбы?
– _________________________
д) – Балдар ойноп жатышабы?
– _________________________
е) – Сиздер эс алып жатасыздарбы?
– _________________________
| Келгиле сүйлөшөлү Давайте поговорим |
|
11-көнүгүү: Диалог түзгүлө. (Составьте диалог)
а) Сиз павильондон шоколад, кофе, чай сатып алып жатасыз. Сиз акчаны төлөдүңүз, бирок сатуучу акчаны туура эмес кайрып берди:
o Туура эмес кайрып бергенин айтыңыз;
o Туура кайрып берүүсүн сураңыз;
o Диалогду бүтүрүңүз.
б) Сиз суусундук сатып алып жатасыз:
o Сатуучудан суусундук барбы жана канча турганын сураңыз;
o Диалогду бүтүрүңүз.
в) Сиз шире сатып алгыңыз келет:
o Сатуучу менен саламдашыңыз;
o Шире барбы сураңыз;
o Кайсы шире жагат айтыңыз;
o Баасын сураңыз;
o Бир шире сатып алыңыз.
ТОГУЗУНЧУ САБАК
ДЕВЯТЫЙ УРОК
|
Пословица (Макал): Базары жакын байыбайт.
Тема: Базарда
На рынке
Выучите: 1. Названия фруктов и овощей.
2. Выражение.
3. Описание товара и цены на товар.
4. Покупка товара.
Грамматика: 1. Сын атоочтор
– Имена прилагательные
2. Антонимдер
3. Сын атоочтун даражалары
– Степени сравнения имен прилагательных
Жаңы сөздөр жана сөз айкаштар: