Аудитті жүргізу сатылары... АХС 300
Аудит жұмысын белгілі бір жоспармен іске асырылады. Аудит жұмысын жоспарлауда аудиторлық компания белгілі бір қағидаларды басшылыққа алады. Оған:
1. кешенділік қағидасы, яғни аудиторлық жұмыс жүргізгенде қаржылық есептіліктің бір біріне байланысын, есепті құру кезеңдерін пайдалана білу және бастапқы жоспарлар негізінде жалпы жоспарды құру (болуы немесе нақты болуы, толықтығы немесе операциялардың толық қамтылуы, құқығы мен міндеттемелері және ашылымы мен ұсынылымы)
2. үздіксіздік қағидасы, яғни тексеруге қатынасатын аудит топтарына бір біріне байланысты аудитордың негізгі мақсатына бағытталған жұмыстарды тапсырып және сол жұмыстардың мекеменің құрылымында іске асырылуын қамтамасыз ету. Мекеменің құрылымындағы көрсеткіштерінің, жалпы мекеме көрсеткіштерінің құрамындағы орны, құрылымының жұмысын жүргізу және аяқтау мерзімі.
Мекеменің алдына қойылған жалпы талап және құрылымның алдындағы талап ерекшеліктері. Мекеменің жіне құүрылымдардың алдында жұмыстарды жүргізу үшін заң құжаттарының қойған талаптары, ол талаптардың құрылымда іске асырылуы.
3. Тиімділік қағидасы, жоспарды жасағанда жұмысты орындаудың бірнеше варианттардың болуы.
Аудитті жүргізу төмендегідей сатылардын тұрады:
· Бастапқы кезең
· Аудит жұмысын жүргізудің жоспарының негізін дайындап, оны құру
- Аудиторлық бағдарламаны дайындап, құру.
300 (АХС) мақсаты – аудитордың қаржылық есептілік аудитін жоспарлауға жауапкершілігін орнату жəне нұсқау беру. Бұл АХС қайталама аудиттер мəнмəтінінде құрылған. Сондай-ақ аудиттің бастапқы келесімінде аудитор қарастыратын мəселелер жеке түрде енгізілді.
Аудитті жоспарлау келісім бойынша жалпы стратегия жасау мен аудиттің жоспарын дамытудан құрылған. Адекватты жоспарлау сондай-ақ:
• Аудитордың назары аудиттің маңызды салаларына түсіруге көмектеседі.
• Аудиторға дер кезінде ықтимал проблемалар анықтау мен шешуге көмектеседі.
• Аудиторға тиісті мен сәйкесті түрде орындалуы үшін аудиттің келісімді лайықты түрде жұмылдыру мен басқаруға көмектеседі.
• Күтілген тәуекелдіктерге амал шараларды орындау үшін құзыреті мен қабілеті тиісті түрдегі деңгейлері бар жоба бойынша жасақтың мүшелерін тағайындауға, жоба бойынша топтың мүшелерінің жұмысын үйлестіруге көмектеседі.
• Жоба бойынша топтың мүшелерін бағыттау жəне қадағалауға, олардың жұмыстарын шолу жасауға көмектеседі.
• Жарамды жерінде, құрамдас бөліктердің аудиторлары мен сарапшылардың жасаған жұмыстарын сəйкестендіруге көмектеседі.
Аудитордың мақсаты – аудит тиіcті түрде жүргізу бойынша аудитті жоспарлау.
Аудиттің жалпы стратегиясы аудиттің ауқымын, бағытын жəне мерзімін белгілейді, сондай-ақ аудиттің маңызды жоспарларын дайындауды реттейді.
Аудитор аудиттің жалпы стратегиясын жасауы керек:
(а) Келісімнің ауқымын белгілейтін келісім сипатын анықтау;
(b) Аудит мерзімі мен мəліметтердің сипатын жоспарлауға арналған келісімдердің есеп берудің мақсатын анықтау;
(c) Аудитордың пікірі бойынша жоба бойынша команда мүшелерінің іс-əрекетін анықтайтын маңызды факторларды қарастыру;
(d) Келісім бойынша алдын алу жұмыстарының нəтижелерін жəне жарамды жерінде, кəсіпорын үшін орындалған басқа келсімдерден алынған тəжірибесін қарастыруы керек; және
(e) Келісімді орындауға қажетті ресурстардың сипатын, мерзімі мен көлемін анықтау.
Аудитор төмендегі жайларды құжаттауы тиіс:
(a) Аудиттің жалпы стратегиясы;
(b) Аудит жоспары; және
(c) Аудит келісімін орындау барысында аудиттің жалпы стратегиясын немесе аудит жоспары жасалған барлық маңызды өзгерістер, сол сияқты өзгерістер себептері.
Аудитті жүргізу шарттары... АХС 210
210 (АХС) субъект басшылығы және керек болғанда, өкілетті тұлғалар аудиторлық келісім шарттары бойынша келісулері бойынша аудитордың жауапкершіліктері туралы мәлімдейді. Бұл сондай-ақ субъект басшылығы және өкілетті тұлғалар жауапкершіліктері бар болатын аудиттің алғышарттары болуын анықтайды.
Мақсаты
Аудитордың мақсаты орындалуы тиісті негізі келісілгеннен кейінгі жағдайларда да аудиторлық келісімді қабылдау немесе жалғастыру:
(a) Аудит алғышарттары қол жетерлік пе; және
(b) Аудитор және басшылық немесе өкілеттік берілген адамдар аудиторлық келісім шартын жалпы сипаттағы білуін растау.
Аудит алғышарттары – басшылық қаржылық есептілік дайындалуы кезінде қолданылатын қаржылық есептілік жүйесін қабылдауы субъект басшылығы және керек болғанда, өкілетті тұлғалар аудит орындалуы тиісті шарт бойынша келісулері.
Аудит Алғышарттары
Аудит қол жетерлік болатын екенін анықтау үшін аудитор келесі белгілеуі тиіс:
(a) Қаржылық есептілікті дайындау барысында қолданылуы тиісті қаржылық есептілік жүйесі қолданылатын ба;
(b) Басшылық жауапкершіліктерін білу және растау бойынша келісулерін алу
(i) Қолданылатын қаржылық есептілік жүйесіне сәйкес қаржылық есептілікті дайындау, лайықты әділ ұсынылуы;
(ii) Басшылық белгілейтіндей сондай ішкі бақылау алаяқтық немесе қате себебімен елеулі бұрмалаулардан бос болатын қаржылық есептілікті дайындау қамтамасыз етуі тиіс;
(iii) Аудит жүргізуді бастау үшін келесілер берілуі тиіс:
a. Қаржылық есептілікті, оның ішінде жазуларды, құжаттаманы және басқа мәліметтерді, дайындауға қатысы бар болуы туралы басшылық білуі тиіс барлық ақпаратқа кіруді рұқсат алу;
b. Аудит мақсаты үшін басшылықтан аудитор сұрауы мүмкін қосымша ақпарат; және
c. Аудитор аудиторлық дәлелдерді ашу керектігін белгілейтін субъектінің ішіндегі адамдарға кіруді шектеусіз емес рұқсат алу.
Келісімге қол жеткен шараларды аудит бойынша келісім хат түрінде құжаттап немесе келісімнің басқа түрінде көрсету керек:
(a) Қаржылық есеп беру аудитінің мақсаты және масштабы;
(b) Аудитордың жауапкершілігі;
(c) Басшылықтың жауапкершілігі;
(d) Қаржылық есеп беру дайындау үшін қолданыстағы қаржылық есептілік жүйесін дайындау;
(e) Мазмұнынан және ұсынылған нысанынан есеп ерекшеленуі мүмкін жағдайлар болуы мүмкін мәлімдемеге және аудитор шығарған есептер мазмұны мен нысанына сілтеме.
Субъект үшін аудиторлық келісім шарттары туралы келісулер бойынша басшылық пен өкілеттік берілген адамдардың рөлдері субъекттің басқару құрылымына және байланысты заңнамаға немесе нормативті актілерге тәуелді болып отыр.
Аудиторлық келісім хатқа сілтеме ретінде мыналар жасалуы мүмкін:
• Аудиттің ауқымын өндеу, қолданыстағы заңнамаға, нормативті актілерге, АХС стандарттарына және аудитор қатысы бар болуы кәсіби субъекттер әдептану және басқа мәлімдемелерін қоса алғанда.
• Аудиторлық келісім нәтижелері туралы басқа хабарлау нысаны.
• Аудит лайықты түрде жоспарланған және АХС стандарттарына сәйкес орындалған болса да, ішкі бақылау бөлінбес шектеулері қосылып, аудиттің бөлінбес шектеулері болғандықтан, елеулі бұрмалау анықтай алмау сөзсіз тәуекелдігі болуы мүмкіндігі туралы дерек.
• Аудитті жоспарлау мен орындауға қатысы бар келісімдер, аудиттің жасағы құрамын қоса алғанда.
• Субъект басшылығының жазбаша ұсыныстарды беруіне қауіптер
• Аудиторға аудитті ұсынылған мерзімге сәйкес аяқтауға көмектесу үшін кез-келген қосымша ақпаратқа және қаржылық есептілік жоспары қол жетерлік болуы туралы басшылық келісулері.
• Басшылық аудитордың есебі күнінен бастап қаржылық есептілік шығарылған күніне дейін мерзім ішінде бұл туралы білуі тиіс қаржылық есептілікке әсер тигізуі тиіс деректер туралы аудиторды хабардар ету туралы басшылықтың келісімі.
• Гонорардар есептелу тиісті негізі және кез-келген есеп-шоттарды шығару бойынша келісімдер.
• Басшылыққа аудиторлық келісім хатты қабылдауды растауға және анау жерде көрсетілген келісім шарттары туралы келісулеріне сұраныс.
Аудитор əр кезеңге жаңа келісім-хат жібермеуі шешімін қабылдайды. Бірақ мына факторлар жаңа хат құруға негіз бола алады:
• Клиент аудиттің мақсаты мен масштабын дұрыс түсінбеудің кез келген нышаны.
• Аудиторлық келісімнің кез келген қайта қарастырылған немесе арнайы шарттары.
• Субъектінің жоғарғы басшылығының құрамындағы ағымдағы өзгерістер.
• Меншік құқығындағы маңызды өзгерістер.
• Субъект жұмысының сипатындағы немесе масштабындағы елеулі өзгерістер.
• Заң талаптар жəне нормативтік - құқықтық актілер.
• Қаржылық есептілікті дайындаудағы өзгерістер.
• Басқа есеп беру талаптарындағы өзгерістер.