Кәсіпорындардың қоймалық шаруашылығы
Полиграфиялық кәсіпорындардың қоймалық шаруашылығы технологиялық жобалауы салалық нормаларымен сәйкестікте жобаланады.
Келтірілгеннің нормаларда топтастырумен, қоймалық бөлмелер келесі топтарға бөлінеді: қағаз және катырма қоймасы; жартылай фабрикаттардың қоймасы (базасы); дайын өнім қоймасы; материалдардың қоймасы; жағар-май және тез тұтанатын сұйықтықтардың қоймасы (ТТС/ЛВЖ).
Қағаз және қатырма қоймасы келесі құрамда ұйымдастырылады:
1. Қағаз және қатырманың негізгі қоймасына кіреді: қағаз қабылдау учаскесі, рулонды қағаз сақтау бөлімдері, табақты қағаз және қатырманы сақтау бөлімдері, қағаз беру учаскесі.
2. Қағаз және қатырманы өндіріске дайындау бөлімдерінде келесі жұмыстарды өткізеді: рулонды қағазды табақтарға кесу; қатырманы жолақтарға және жақтарға кесу; табақты қағаздың шетін кесу және керек форматқа оны кесу; сорттау, қағазды өңдеу және оны есептеу; дайын қағазды сақтау; акклиматизациялау.
Қағазды акклиматизациялау үшін қозғалушы тасымалдағышта қағаз беруімен арнайы құрылғыларды жобалайды. Қозғалыс барысында оны үрлеу керек, не акклиматизациялау процесі тездетеді. Камерадағы микроклимат тиісті жөнге салыну керек қағаздың акклиматизациялау күй-жағдай тәуелділігінде қарап.
Кәсіпорындарда кішкене қажеттілікпен акклиматизацияланған қағаздарды қозғалушы шынжыр тасымалдағышта басу цехтердің бөлмелерінде оның акклиматизациялауына рұқсат етіледі және цех бөлімдерді ауамен үрлеуі. Осыған қарағанда, осы кезде табақты қағаздың арасынан әлсіз ауа алмасу арқылы қағаздан шаң үрленеді. Сондықтан көп бояулық басылымның басу машинасын барынша қозғалушы шынжырлы тасымалдағышты көп мүмкін қашықтауында жайғастыру керек.
Қағаз қоймасында қалдықтарды өңдеу және престеу учаскесі жобаланады. Қалдықтарды өңдеу учаскесінде втулкалардағы қағаз қалдықтары тарқатылады және жыртық жақ кесіледі жедел өнімдерді басуында оның келесі қолдануы мақсатымен, бұқаралық тұтыну тауарларын және мәдениеттілі-тұрмыс тағайындаудың даярлауы. Престеу бөліміне кітапшалау-түптеу цехтерден қағаз кесіндісі, басу цехтерден макулатура және қоймадағы өңдеу учаскесінен қағаз қалдықтары түседі.
Жартылай фабрикаттардың қоймалары (базасы).Операциялардың арасында негізгі жартылай фабрикаттарды сақтауына кіреді: басып шығарылған табақтар; бүктелген дәптерлер; түптелген сыртқы қабтар.
Дайын өнім қоймасыбуып-түйілген өнім сақтауы үшін арналған және тағайындау бойынша оны жіберу. Қойма ауданы өндірісте онкүндік өңдірулерін бір жолғы сақтау шарттарынан анықталады, сонымен қатар өнім қабылдауына арналған қажетті жедел аудан алдын ала ескереді және оның жіберуінің.
Материалдардың қоймасы.Қойма құрамы сақтауға жататындардың шикі зат және материалдардың ассортиментпен сәйкестікте ұйымдастырылады.
Кәсіпорын ішінде материалдардың сақтауына арналған бөлмелерді және салу аумақтарын ескереді. Кәсіпорын ішінде барлық материалдар сақталады яғни жағатын-майлайтын (ЖММ) және қышқылдардың үлкен қорларың есептемегенде. ЖММ қоймасы арнайы нормалармен жобаланады.
Шикі зат және материалдарды сақтау үшін ауданы келесі факторлардан тәуелді болады: қойма бөлімдердің биіктері өңірден жоғары жатқан қабаттың жабу контрукцияларының астыға дейін; жүк салуларының тәсіліне; қойма бөлмелерінде жүк қоймалау биіктері; штабель биіктері тұғырықта немесе басқа қолдануларда; қоймалық жұмыстардың механикаландыруының; тұғырықтардың құру қабаттарының немесе басқа қолданулардың сандары, қайсыларды жүк жиналады. Нормалар қойма бөлмелерінің биігі үшін құрастырылған төменгі қабат еденнен келесі қабат еденге дейін 4,8; 5,4; 6,0; 7,2 м.
Кәсіпорының өндіріс аудандарынан пайыздарда материалдардың қойма ауданы мүмкін анықтау. Кәсіпорындардың үлгісімен ол бағдарлық құрастырады:
кітап шығару кәсіпорын: ірі сериялық — 6%, сериялық — 5%, шағын сериялық — 3,5%;
газеттік-кітапті-журналдық кәсіпорын: ірі сериялық — 7%, сериялық — 6%, шағын сериялық — 3,5%;
Техника қауіпсіздік ережелер бойынша және өнеркәсіпті санитарияда полиграфиялық өнеркәсіп кәсіпорындарында қоймалық бөлмелер тізімі келтірілген, қайсыларды бөлек материалдар тиісті орналасып отыру керек.
Қоймаларды жобалауы кезінде, жалпы ауданнан басқа, тоқтаусыз жүк түсіруге (жүк тиеуге) арнау үшін жүктерді жеткіліктікпен қамсыздандыру.
Автомобильдік көлікпен керекті жүк түсіретінді (жүк тиеу) мөлшері мына формуламен анықталады:
(7.1)
Пав — автокөліктік құралдардың бір уақытта жүк түсіру (жүк тиеу) саны;
l — транспорттық бірліктердің ұзындығы, м;
l1 — жүк түсіруді (жүк тиеуді) ара қашықтығы аралық транспорттық бірліктерді орналастыру кезінде l1 = 1–2,5 м.
Пав мөлшері мына формуламен есептеледі:
(7.2)
Q — қоймаға бір ауысымда келген жүк саны;
qав — автокөліктің жүк көтеруі, т;
tраз — бір автокөліктің жүк түсіру уақыты, сағ.;
Т — ауысымның уақыттың ұзақтығы, мин.;
Ктр — тасымалдағыштың біркелкіліксіз жұмыс істеу коэффициенті Ктр = 1,1–1,2.
Пав есеп мағынасы көп жаққа бүтін санға дейін жуықталады.
Құру принциптары және қоймалық жүйенің құрылымы.Қоймалық жүйе дер кезінде жабдықтау негізгі жабдықтарды жартылай фабрикаттармен тасымалдау түрде дайындалған және дайын бұйымдарды сақтауына арналған.
Өндірістік үрдісі қоймалардан басталады және аяқталады. Қоймаларда жүк ағымының ауысу өтеді өндіру жүрісін жоспарлау мақсатымен қамсыздандырады.
Жүк ағымсыз өндірістердің сипаттамасына жататыны қоймалау маңызды ұзақтығы боп келеді, өндіріс циклының барлығынан 70–90% жетеді. Мынау өндірісте жартылай фабрикаттардың қорларының жасау қажеттілігімен түсініседі мақсатпен бір келкі емес және цехке жартылай фабрикаттардың дискреттік түсу, өндіріс процестердің операцияларының орындалу тербелулері, жабдықтар қабыл алмауларының және басқа кездейсоқ факторларды.
Сол себептен, жасау және қоймалық жүйелерінің жұмыс істеу мақсаты, бір параметрмен жүк ағымын көлік жүйеден қабылдау, басқа параметрлермен транспорттық жүйеге оның өңдеу және беру, және ең аз келтірілген шығындармен сапаны сақтауы осы өзгертуды орындау.
Қоймалық жүйелердің топтастыруын келесіде жүзеге асырады:
ұйымдастыру құрылыммен: децентрализацияланған, орталықтандырылған және жинақталған;
функционалдық тағайындаумен: цехты қоймасы, қойма өндіріс учаскеде, технологиялық жабдықтардың жанында жинақтағыш;
сақталынған жүк түрімен: дайындаулардың қоймасы, операция аралық қойма, жинақтайтын бұйымдардың қоймасы, технологиялық өнімнің қоймасы;
жұмыстардың технологиясымен: жинақтағыш және қоймалар, ыдыста түсетіндердің жүктерді сақтауына арналған;
қоймалау тәсілімен: штабельді және стеллажды;
сақтау биігімен: аласа (5 м-ге дейін), орташа (5-8 м), биік (8 м жоғары);
қойма жинақтауымен қабылдау-беру секциялар бойынша: тура ағымды және соңғы.
Децентрализацияланған қоймалық жүйе жартылай фабрикаттардың сақтауын алдын ала ескереді және өндіріс учаскелерде орналасқан қоймаларда технологиялық жабдықтауды. Сондай жүйенің, көбінесе жиірек пәндік принциппен құрылған өндірістік жүйелерде қолданады.
Орталықтандырылған қоймалық жүйе бірыңғай заттық қойманы ұсынады, қайсының жартылай фабрикаттар негізгі жабдықтарға түседі өндіріс учаскеде аралық сақтаусыз. Сондай жүйені жартылай фабрикаттарды сақтауы шағын мезгілдерде және көлемдерінде қолданады.
Жинақталған қоймалық жүйе орталық цехты қоймадан және өндірістік учаскелердегі қоймалардан турады. Сондай жүйелер көбінесе жиірек өндірісті технологиялық принцип бойынша құру кезінде қолданады, дәл осылай олар маңызды иілгіштікпен және құрылғылардың қоймалау сыйымдылығымен ие болады.
Қоймалық жүйенiң құрылымдық қағидасын экономикалық пiкiрлерге сүйене отырып таңдайды, ал оның жобалануын жинақтағыштардың өндiрiстiк телiмдерiнде, цехтардағы жылдық жүк ағынында, жүктердiң нормативтiк қорында, жүк атауларының жалпы сандарында, қоймаларда бiр уақытта сақталған және номенклатурадағы ұқсас жүктердiң топтық сандарында орналасуын есепке ала отырып орындайды. Қоймалық жүйені жобалаған кезде автоматтандырылған кран-штабелдеушiлерді, биiк стеллаждарды, біркелкі стеллаждарды және арнайы жүк тиеушіні қолдануды алдын ала еске алған жөн.
Қоймаландырудың технологиялық процессі келесі кезеңдерден тұрады: жүк қабылдаушылар, оларды орналастыру және сақтау, қоймадан жіберу.
Өндірістік цехтердегі жүк қабылдау кезінде келесі маңызды операциялар орындалады: қабылдау алаңына жүкті түсіру; іс жүзінде түскен жүктердің саны әрі атаулары арқылы сәйкестілігін тексеру; жүктің сапасын тексеру; тасымалдау партияға дайындау (поддондарға, кассеталарға төсеу және т.б); жукті сақтау бөліміне ауыстыру (керек болған жағдайда ғана); түскен жүк туралы мәліметті ЭВМ-ге енгізу.
Жүкті орналастыру және сақтау мекемелерінде келесі технологиялық операциялар орындалады: сақтауға бос орындарды анықтау; тасымалдау партияны қоймадағы сәйкес торға жеткізу; арнайы тұрақты сақталу орнына қою; сақтау; әр жүктің бар екені туралы ақпаратты ЭВМ-ге енгізу.
Жүк жіберудің де бірнеше операциялары бар: кажет жүкті іздеу және оны қойма торынан алу; атауына сәйкес жүктерді жұмыс аймағына әкелу; жүкті бөлімшелерге жеткізу, жүкті ауыстыру және оны қойманың қабылдау-өткізу бөлімінде сақтау;транспорттық жүйеге жүктеу, белгілі жүктің трапспортқа дайындығы турады ақпарат беру.
Технологиялық қоймалау шарасын атқарған кезінде реттік операция қосарлануының мүмкіншілік уақытын (мысалға, бір уақытта тасымалдау партияны дайындау кезінде стеллаж торында орналастыру немесе жүктің қабылдау-өткізу бөліміне ауысу кездеріның болуы мүмкін), әрі анық өндірістік шарттарға байланысты операция сандарының қысқартпаларын алдын ала ескеру керек.
Сонымен қойма жұмысында іске асатын технологиялық процесстерді санай отырып қоймалық жүйенің келесі құрылымдары бар: жартылай дайындалған өнімдерді, дайын бұйымдар мен материалдарды, маңызды жабдықтаудың жинақтағыштарын сақтауға арналған бөлімшелер мен цехтердегі қоймалар.
Сурет 5.5. Қабаттың жоспарланган сұлбасы (жалпы аланы 1584 м2)
Негізгі: 3[74-84];
Қосымша: 2[44-52]