Менеджмент» түсінігі және оның ерекшелігі.
ДӘРІСТЕР КЕШЕНІ
Дәріс №1
Тақырыбы:Халықаралық стандарттарға сәйкес сапа менеджменті жүйесіне кіріспе.
Дәріс мақсаты:Студенттерді сапа менеджмент жүйесімен таныстыру, менеджент, сапаны басқару терминдерін талқылап, сапаны басқару ұғымын түсіндіру
Жалпы мағлұматтар
Сапа түсінігінің анықтамасы
Менеджмент» түсінігі және оның ерекшелігі.
Қазақстан Республикасының ашық нарықтық экономика жағдайына өтуіне байланысты бәсекеге қабілетті өнімді шығару мен өндіруді қажет етіліп отыр. Кез келген тауардың бәсекеге қабілеттілігі оның сапасымен анықталады.
Сапа – субъективті түсінік. Бұл анықтаманың түсініктемелері және терминологиялық ықпалдары да көп. 1968 жылдың өзінде бұл анықтамаға 100 шақты түсініктеме берілді. Бұндай әртүрлілік сапаның көп аспектілігімен түсіндіріледі.
«Сапа» терминіне нақты анықтама берген кезде, 1994 жылы оның анықтамасынан оның алдындағы жылдары «қасиет» термині алынып тасталынған болатын. Жалпы сапа терминін түсіну үшін терминдерді келесідей тізбектеп орналастырамыз: сипаттамалар–қасиеттері - cапа.
Сипаттамалар – бұл текст, кестелер, математикалық формулалар түрінде берілген тәуелді және тәуелсіз ауыспалылар арасындағы өзара байланыс.
Сапаға анықтама берген кезде қажеттіліктер түсінігі бастапқы болып алынады. Қажеттіліктер сипаттамалары объектінің сапа сипатттамаларына сәйкес келуі тиіс.
Сапа түсінігіне «нысан» термині де кіреді. Нысан дегеніміз – жеке қарастырылатын және сипатталатын зат. Нысан, мысалы, қызмет немесе үрдіс, өнім, ұйым, жүйе немесе жеке тұлға, сонымен қатар кез-келген комбинация бола алады.
Сапа қажеттіліктер жиынтығын қанағаттандыру деңгейіне тәуелді. Бұл жиынтық элементтер тізімінен тұрады. Бұл элементтер сапа құрамалары деп аталады. Сапаның негізгі құрамасы:
- нарық қажеттіліктерін анықтау;
- өнімді жобалаудың сапасы;
- өндіру процесінің сапасы;
- соңғы өңделіп шығарылған өнімнің жобаға сәйкестігі;
- сатудан кейінгі қызмет көрсету сапасы.
Жоғарыда аталған сапа құрамдастарынан басқа сапа мәселелерін дұрыс түсіну үшін келесі жағдайларды есепке алу қажет:
- өнімнің сапасы тұтынушыға бағытталу қажет;
- сапаны қамтамасыз ету – бір бөлімше орындайтын тек қана техникалық функция ғана емес, сонымен қатар компанияның ұйымдық құрылымын түгелдей қамтитын жүйелілік процесс;
- сапа мәселелері тек қана өндірістік процесте ғана емес, сонымен қатар өнімді, маркетингті және т.б. құру сферасында да өте өзекті болып табылады;
- өнім сапасын жақсарту, жетілдіру технологияларды қаншалықты дәрежеде жаңартуға байланысты;
- өнімнің жалпы жоғары сапасы өнімді өндіруге немесе қызметті көрсетуге қатысушы барлық жақтардың қатысуымен ғана қамтамасыз етіледі.
Менеджмент — материалдық және еңбек ресурстарын тиімді пайдалану арқылы жетуге бағытталған бөлек кәсіби қызмет.
«Менеджмент» түсінігі әлем әдебиетінде түрлі түсіндіріледі. Сондықтан оның кез келген анықтамасы толық емес. Оксфорд сөздігінде менеджмент адамдармен қарым-қатынас жасау әдісі; билік және басқару өнері; ерекше біліктілік және әкімшілік тәжірибесі; басқару орыны, әкімшілік бірлігі деп анықталады. Шет елдің бір сөздігінде «менеджмент» – «өндірісті басқару, өндіріс тиімділігін және пайдасын жоғарлату мақсатында қағидалар, әдістер, құралдар және өндірісті басқару түрлерінің бірігуі».
Менеджмент сипаттамасында оны басқару ғылымы, басқару үрдісі, басқару өнері, басқару функциясы, басқарылатын ұйым адамдары ретінде баяндау үшін тәсілдемелер көп пайдаланылады.
Менеджменттің мазмұны мен мәнін анықтауда, оның процесстік қасиеті ерекше аталады.
Менеджмент арнайы дайындалған мамандар ұйымдастыруды, мақсаттар қойып басқару және оған жету үшін әдістер мен тәсілдерін жасауды біріктірген процесс ретінде сипатталады.
Менеджмент менеджерлермен және басқару органы мен аппаратымен ерекшеленеді.
Менеджмент көп анықтамаларда басқаруды – өз пәні бар, өзінің ерекше мәселелері және оны шешудің әдістері мен тәсілдері бар білімнің, ғылымның бөлек бір саласы деп ерекшелейді.
Менеджменттің соңғы мақсаты өндіріске пайданы қамтамасыз ету. Менеджменттің маңызды мәселесі – тұтынушылардың қызығушылығын ескеріп тауарлар шығарып, қызметтер көрсету және фирманың нарықта орнықты тұруын қамтамасыз ету.
Бақылау сұрақтары:
1. Сапа дегеніміз не?
2. Сапа менеджмент жүйесі
3. Менеджмент деген не?
4. Сапаның негізгі құрамасы қандай?
Дәріс №2
Тақырыбы:Сапа менеджменті жүйесіні енгізуді негіздеу және артықшылықтарын ашу.
Дәріс мақсаты:СМЖ енгізуді және СМЖ-н енгізу артықшылықтарын ашып үйрету