ІІ. Палітычная сатыра, яе сувязь з традыцыямі царкоўна-палемічнай літаратуры і новымі барокавымі тэндэнцыямі.
- “Прамова Мялешкі”: ідэйны змест, асоба сеймавага прамоўцы, прыёмы стварэння сатырычных вобразаў, паняцце пра жанр палітычнага памфлета.
- “Ліст да Абуховіча”: аб’ект аўтарскай сатыры, мастацка-выяўленчыя сродкі і іх сувязь з народнай смехавой культурай.
Літаратура
Тэксты: “Баркулабаўская хроніка”, “Дзённік” Ф.Еўлашоўскага ці іншы аўтар (Ф.Кміта-Чарнабыльскі, Я.Цадроўскі), “Авантуры майго жыцця” С.Пільштыновай-Русецкай, твор палітычнай сатыры на выбар.
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры, ХІ–ХІХ ст.ст. У 2 т. / НАН Беларусі, Ін-т літ. імя Я. Купалы; навук. рэд. тома В. А. Чамярыцкі. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2006–2007. (Т.1, с. 682-748, 837-844).
2. Таранеўскі В.У.: Ад летапісаў да мемуараў: Вуч.дапам. па гіст. белар. літарат. ХІІ-ХVІІ стст. – Віцебск: Выд. УА “ВДУ імя П.М.Машэрава”, 2005 – 39 с.
Дадатковая:
1. Мальдзіс У. Беларусь у люстэрку мемуарнай літаратуры ХVІІІ ст.: Нарысы быту і звычаяў. – Мінск, 1982. – С. 30-41.
2. Мялешка Іван // Асветнікі зямлі беларускай: Энцыкл. Даведнік. – Мінск, 2001. – С. 262-263.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 4. АДАМ МІЦКЕВІЧ
1. Вобразы, матывы і сюжэты беларускага фальклору ў ранніх творах (паводле цыкла “Балады і рамансы”).
2. Вобраз рамантычнага героя-змагара, мастацкі ідэал асобы ў паэмах “Гражына” і “Конрад Валенрод”.
3. Творчасць перыяду ссылкі і эміграцыі. “Крымскія санеты”.
4. “Пан Тадэвуш” як нацыянальная эпапея. Асноўныя сюжэтныя лініі, мастацкае выяўленне рыцарска-шляхецкай культуры. Вобраз Беларусі ў творы.
5. “Дзяды”: фальклорны каларыт, філасофская скіраванасць, аўтабіяграфічнасць, складанасць кампазіцыі.
6. Пераклады твораў А.Міцкевіча на беларускую мову. Вобраз паэта ў творах П.Панчанкі, Р.Барадуліна і інш.
Літаратура
Тэксты: 2-3 балады на выбар; санеты на выбар. Гражына. Конрад Валенрод. Дзяды. Пан Тадэвуш.
Асноўная:
Баршчэўскі Я., Васючэнка П., Тычына М.А. Беларуская літаратура і свет: ад эпохі рамантызму да нашых дзён: папулярныя нарысы. – Мн., 2006. – С. 25-37.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 5. ЯН БАРШЧЭЎСКІ
1. Жыццёвы лёс і творчая біяграфія. Беларускамоўныя творы і іх змест.
2. Балады Я.Баршчэўскага (творы на выбар). Ідэі рамантызму і іх выяўленне ў названым жанры.
3. “Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях”:
- тэма Радзімы, яе гістарычнае мінулае і сучаснае ў кнізе;
- хрысціянска-міфалагічныя матывы;
- характар беларуса ў мастацкім выяўленні Я.Баршчэўскага;
- кампазіцыя і мастацкі стыль кнігі.
4. Мастацкі міфалагізм, маральна-этычная і сацыяльна-грамадская праблематыка ў аповесці “Душа не ў сваім целе”.
5. Мастацкі рамантызм і яго асаблівасці ў творчасці Я.Баршчэўскага.
6. Ацэнка творчасці Яна Баршэўскага Я.Падбярэскім і сучаснай крытыкай.
Літаратура
Тэксты: “Дзве бярозы”, “Зарослае возера”, “Дзявочая крыніца”, “Русалка-спакусніца”, “Курганы”, “Роспач” – творы на выбар. Кніга “Шляхціц Завальня…” – абавязкова. Аповесць “Душа не ў сваім целе”.
Асноўная:
1. Баршчэўскі Я. Выбраныя творы. – Мінск: Беларускі кнігазбор, 1998.
2. Гісторыя беларускай літаратуры ХІ—ХІХ стагоддзяў. У 2 т. Т.2: Новая літаратура: др.пал. 18—19 ст / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т імя Я.Купалы; навук. рэд. тома У.І.Мархель, В.А.Чамярыцкі. – Мінск: Беларус. навука, 2007. – С. 151—177.
3. Хаўстовіч М. Гісторыя беларускай літаратуры 30-40-х гг. ХІХ ст.: Дапаможнік для студэнтаў філал. спец. Вышэйш. Навуч. Устаноў. – Мінск: БДУ, 2001. – 171 с.
Дадатковая:
1. Хаўстовіч М.Творчасць Яна Баршчэўскага ў кантэксце жанрава-стылёвых пошукаў у польскамоўнай літаратуры 20-40-х гг. ХІХ ст. // Весн. Бел. Дзярж. Ун-та. Сер. 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. – 1999. - № 3. – С. 16-20.
2. Хаўстовіч М. Паэт і казачнік з азёрнага краю: Ян Баршчэўскі // Слова пра літаратуру і літаратараў: Літ.-крытыч. Арт. Па беларускай літаратуры: У 2 кн. – Мінск: Юнацтва, 2001. – Кн. І.: ХІХ – пач. ХХ ст. – С. 61-91.
3. Хаўстовіч М. На парозе забытае святыні: Творчасць Яна Баршчэўскага. – Мінск: ВТАА «Права і эканоміка», 2002. – 186 с.
4. Хаўстовіч М. Мастацкі метад Яна Баршчэўскага. – Мінск: БДУ, 2003. – 204 с.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 6. В.І.ДУНІН-МАРЦІНКЕВІЧ
1. Паэтычны эпас В.І.Дуніна-Марцінкевіча (“Купала”, “Вечарніцы”, “Шчароўскія дажынкі”, “Гапон”, “Халімон на каранацыі”, “Славяне ў ХІХ ст.”):
- фальклорна-этнаграфічны матэрыял у творах;
- спецыфіка перадачы гістарычных падзей у паэтычным эпасе;
- элементы сентыменталізму, рамантызму і рэалізму ў гутарках.
2. “Ідылія” (“Сялянка”):
- праблематыка, сістэма вобразаў, ідэйны змест;
- праявы сентыменталізму ў творы.
3. Сатырычна-выкрывальны пафас “Пінскай шляхты”:
- Кручкоў і Пісулькін як увасабленне расійскага чыноўніцкага самавольства пасля паўстання 1863 г.;
- канцэпцыя вобраза шляхецкага саслоўя, маладое пакаленне беларусаў у творы;
- жанр твора. Актуальнасць гучання, сучаснае тэатральнае ўвасабленне на сцэне.
4. Крытычны паказ становішча беларускай паслярэформеннай вёскі ў “Залётах”:
- Антон Сабковіч як новы сацыяльны тып;
- вобраз ідэальнай шляхты і яго роля ў творы.
5. Ацэнка творчасці В.І.Дуніна-Марцінкевіча сучасным літаратуразнаўствам.
Літаратура
Тэксты: (“Купала”, “Вечарніцы”, “Шчароўскія дажынкі”, “Гапон”, “Халімон на каранацыі”, “Славяне ў ХІХ ст.” – 2-3 на выбар), “Ідылія”, “Пінская шляхта”, “Залёты”.
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры ХІ—ХІХ стагоддзяў. У 2 т. Т.2: Новая літаратура: др.пал. 18—19 ст / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т імя Я.Купалы; навук. рэд. тома У.І.Мархель, В.А.Чамярыцкі. – Мінск: Беларус. навука, 2007. – С. 198—234.
Дадатковая:
1. Кісялёў Г. Спасцігаючы Дуніна-Марцінкевіча. – Мн., 1988.
2. Навуменка І. В.І.Дунін-Марцінкевіч. – Мн., 1992.
3. Янушкевіч Я. Беларускі Дудар. – Мн., 1991.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 7. ВАЦЛАЎ ЛАСТОЎСКІ
1. Шматграннасць таленту В.Ластоўскага (прывядзіце прыклады грамадска-палітычнай, навуковай, асветніцка-педагагічнай і інш. дзейнасці). Новыя факты пра апошнія дні жыцця пісьменніка (кн. “Сыны і пасынкі Беларусі”).
2. Ідэйна-творчыя ўстаноўкі В.Ластоўскага. Праблема эстэтычнага ў жыцці і ў літаратуры (паводле публіцыстычных артыкулаў, прозы і паэзіі).
3. В.Ластоўскі – майстра малых празаічных жанраў.
- разнастайнасць малой прозы: апавяданні-легенды (казкі), гумарыстычныя творы, парабалы, гістарычныя апавяданні;
- іх праблемна-тэматычнае наватарства;
- філасафічнасць прозы, інтэлектуалізм.
3. Аповесць “Прыгоды Панаса і Тараса”: сюжэт, вобразы персанажаў, мастацкая задума.
4. Адметнасць мастацкай інтэрпрэтацыі гісторыі ў аповесці “Лабірынты”. Сімвалізм у творы.
Літаратура
Тэксты:
“Мост у Кутах”, “Лебядзіная песня”, “Троцкі замак”, “Князёўна Рагнеда”, “Бітва каля Магільны”, “Ізяслаў”, “Сож і Няпро”, “Дзень ружавай кветкі”, “Бяздоннае багацце”, “Беларускі радавод”, “Вясковыя “археолагі”, “Прывід”, “Певень і гуся”, інш. – 10 апавяданняў; аповесці “Прыгоды Панаса і Тараса”, “Лабірынты” (Ластоўскі В. Выбраныя творы. – Мн., 1997). Артыкулы “Сплачвайце доўг”, “Па сваім шляху”.
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры ХХ ст. У 4 т. / НАН Беларусі: Інстытут літаратуры Я. Купалы. – Мн., 2001-2003. – Т. 1. – С. 192 – 206.
2. Васючэнка, П. В. Беларуская літаратура XX стагоддзя і сімвалізм / П. В. Васючэнка. — Мінск : МДЛУ, 2004. — 154 с.
3. Максімовіч В. Эстэтычныя пошукі ў беларускай літаратуры пач. ХХ ст. – Мн., 2000.
Дадатковая:
1. Васючэнка, П. В. Мастацкія адкрыцці Вацлава Ластоўскага на фоне сусветнай літаратуры / П. В. Васючэнка // Вестник Полоцкого гос.ун-та. – 2008. - №7. – С. 145-148.
2. Грыцкевіч А. Гісторык Вацлаў Ластоўскі // Сыны і пасынкі Беларусі / С. В. Барыс, С. В. Тарасаў, Г. А. Ланеўскі і інш.; Уклад. Барыс С. В. Мн., 1996. – С. 229–250.
3. Ільякевіч М. Новыя факты з апошніх гадоў жыцця Вацлава Ластоўскага // Сыны і пасынкі Беларусі / С. В. Барыс, С. В. Тарасаў, Г. А. Ланеўскі і інш.; Уклад. Барыс С. В. – Мн., 1996. – С. 250–254.
4. Конан У. Валхвец беларускага фундаменталізму // Крыніца. 1994. № 8. С. 23–26.
5. Марціновіч Алесь. Шляхам праўды. – Мн., 1994. – С. 99–106.
6. Ніякоўская А. Нацыянальная ідэя як аснова трываласці свету // Крыніца. 1994. № 8. С. 3–13.
7. Сачанка Б. Власт (Вацлаў Ластоўскі) // Сачанка Б. Сняцца сны аб Беларусі…: Літ.-крыт. Арт., інтэрв’ю. – Мн., 1990. – С. 285–287.
8. Станкевіч Я. Вацлаў Ластоўскі // З гісторыяй на “Вы”. – Мн., 1994. – С. 152–158.
9. Янушкевіч Я. Неадменны сакратар Адраджэння: Вацлаў Ластоўскі. – Мн., 1995. (Ці: “Полымя”, 1994, № 5. С. 148–172.)
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 8. МАКСІМ ГАРЭЦКІ
1. Літаратура ранняга перыяду творчасці:
- тэма інтэлігенцыі і народа ў апавяданнях “У лазні”, “Роднае карэнне”, інш.;
- распрацоўка гістарычнай тэматыкі (“Лірныя спевы”);
- тэма патаемнага ў творчасці пісьменніка (“Што яно?”, “Патаемнае”);
- апавяданні “тонкага пісання” (“Дзёгаць”, “Чарнічка”, “Габрыелевы прысады”).
2. Перыяд вайны і рэвалюцыі. Гуманістычны пафас твораў “Літоўскі хутарок”, “Рускі”, “Генерал”, “На імперыялістычнай вайне”.
3. Проза савецкага перыяду.
- мастацкая ўмоўнасць сюжэту ў апавяданні “Фантазія”. Праблема гістарычнага лёсу беларускага народа;
- ідэйная абгрунтаванасць звароту да панскага мінулага ў апавяданнях “Панская сучка”, “Смачны заяц”;
- даследаванне грамадскіх працэсаў у апавяданнях “Усебеларускі з’езд 1917 г.”, “Незадача”, “Апостал”;
- аповесці “У чым яго крыўда?”, “Меланхолія”, “Ціхая плынь” як трылогія. Праблематыка твораў;
- інтэлігенцыя і народ, асоба і гісторыя, месца асобы ў пераломныя гістарычныя моманты паводле “крамольнай” аповесці “Дзве душы”. Вобраз Ігната Абдзіраловіча.
- “Сібірскія абразкі” – у пошуках беларускіх каранёў;
- “Скарбы жыцця”: адметнасць жанру, алегарычна-сімвалічны змест, трагізм лёсу апавядальніка;
- раманы М.Гарэцкага (“Віленскія камунары”, “Камароўская хроніка”): асаблівасці творчай задумы, асноўныя сюжэтныя лініі, праблематыка, стыль.
4. Ідэйна-эстэтычныя ўстаноўкі М.Гарэцкага, вызначаныя ў артыкулах “Развагі і думкі”, “Наш тэатр”.
5. Зварот да драматургіі.
- праблема духоўнага жыцця чалавека ў драматызаванай аповесці “Антон”;
- навізна тэматыкі драматычнага абразка “Жартаўлівы Пісарэвіч”.
Літаратура
Тэксты:
“У лазні”, “Роднае карэнне”, “Лірныя спевы”, “Што яно?”, “Патаемнае”, “Дзёгаць”, “Габрыелевы прысады”, “Літоўскі хутарок”, “Рускі”, “Фантазія”, “Панская сучка”, “Усебеларускі з’езд 1917 г.”, “Апостал” і інш.. Аповесці “У чым яго крыўда?”, “Меланхолія”, “Ціхая плынь”, “Дзве душы”, “Сібірскі яабразкі”, “Скарбы жыцця”. Артыкулы “Развагі і думкі”, “Наш тэатр”. На выбар: “Антон” ці “Жартаўлівы Пісарэвіч”.
Асноўная:
1. Беларуская літаратура ХХ ст.: Вучэб. Дапам. / М.І.Мішчанчук, І.С.Шпакоўскі. – Мн.: Выш. шк., 2001. – С. 150–167.
2. Гісторыя беларускай літаратуры ХХ ст. У 4 т. / НАН Беларусі: Інстытут літаратуры Я. Купалы. – Мн., 2001-2003. – Т. 1. – С. 192 – 206.
3. Мушынская Т.Ф. Беларуская літаратура 20–40-х гг. – Мн., 1994.
Дадатковая:
1. Бугаёў Дз. Максім Гарэцкі. – Мн., 2003.
2. Васючэнка П. Чаму дваілася душа? // Полымя. 1989. № 7.
3. Мушынскі М. Максім Гарэцкі: Нявысветленыя старонкі. Аповесць “Дзве душы” і іншыя “рэпрэсаваныя творы” // Мушынскі М. Літаратура ХХ стагоддзя: Спроба пераасэнсавання. – Мн., 1996.
4. Чыгрын І. Паміж былым і будучым: Проза Максіма Гарэцкага. – Мн., 1994. (Ці: “Полымя”, 1994, № 5, С. 227–245; № 6, С. 220–236).
5. Чыгрын І. У пошуках саміх сябе, або Хто такі Ігнат Абдзіраловіч? // Роднае слова. – 1994. - № 4.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 9. КАНДРАТ КРАПІВА
1. Тэматыка і праблематыка сатырычных вершаў і баек К.Крапівы:
- “ідыятызм” вясковага жыцця (плёткі, п’янства, нізкі ўзровень бытавой культуры, т.п. – падабраць па 3-5 твораў на кожную з тэм і прааналізаваць змест);
- антырэлігійная тэма (выбраць 4-5 вершаваных твораў);
- палітычная тэма і яе адлюстраванне (падабраць творы з розных перыядаў – ранняга савецкага, перыяду Вялікай Айчыннай вайны, пасляваеннага);
- асэнсаванне савецкай мадэлі культурна-грамадскага жыцця (“Ціт заводзіць новы быт”, “Ты не лайся, дзядзя, пры савецкай уладзе…”, “Балет” і інш.);
- мастацтва як скразная тэма ў творчасці (падабраць звыш 10 прыкладаў твораў на працягу ўсёй творчасці і вызначыць асноўныя аспекты закранутай тэмы).
2. Мастацкі змест паэм “Біблія” і “Хвядос – Чырвоны нос”.
3. Пратэст супраць тэорыі бесканфліктнасці (паводле артыкулаў “Што мне рупіць…”, “Канфлікт – аснова п’есы”, “Думкі пра сатыру”, “Аб сатырычнай камедыі”, інш.).
4. Драматургія К.Крапівы (“Хто смяецца апошнім?”, “Мілы чалавек”, “Брама неўміручасці”):
- сатырычны тыпаж і праблематыка п’ес;
- эвалюцыя вобраза-тыпу прыстасаванца;
- жанравыя асаблівасці драматычных твораў;
- майстэрства драматурга-сатырыка.
5. Гуманістычна-сатырычная аснова прозы К.Крапівы (канспект падручніка).
Літаратура
Тэксты: Сатырычныя вершы і байкі – на выбар; паэма “Хвядос – Чырвоны нос”, п’есы “Хто смяецца апошнім?”, “Мілы чалавек”, “Брама неўміручасці”; 1 артыкул на выбар.
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры ХХ ст. У 4 т. / НАН Беларусі: Інстытут літаратуры Я. Купалы. – Мн., 2001-2003. – Т. 2. С. 282—330.
2. Гісторыя беларускай літаратуры: ХХ ст (20-я—50-я гг.): Падручнік / Пад агул. рэд. М.А.Лазарука, А.А.Семяновіча. – Мн., 2000. – С. 381–411.
3. Гісторыя беларускай савецкай літаратуры: 1917 – 1940 гг: Падручнік / пад аг. рэд. Лазарука М.А., Семяновіча А.А. – Мн., 1981. – С. 311 – 347.
Дадатковая:
1. Бугаёў Дз.Я. Талент і праца. – Мн., 1979. – С. 50 – 109.
2. Бугаёў, Д. Я. Зброяй сатыры, зброяй праўды : Творчы шлях К. Крапівы / Д. Я. Бугаёў. — Мінск : Навука і тэхніка, 1971. — 231 с. (2004 — 2-е выд.).
3. Гніламёдаў У. На шляху да “Брамы неўміручасці”: К.Крапіва і яго роля ў белар. літаратуры // Роднае слова. – 1997. - № 12. – С. 4 – 18.
4. Лаўшук С. Крапіва і белар. драматургія. – Мн., 1986; 2002. – С. 21 – 248.
5. Сабалеўскі А. К.Крапіва: нарыс жыцця і творчасці. – Мн., 1989. – С. 17 – 221.
6. Сабалеўскі А. Кандрат Крапіва: Постаць і творы. — 2-е выд., дапрац. І дап. — Мн., 2003.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 10. КУЗЬМА ЧОРНЫ
1. Апавяданні К.Чорнага. Псіхалагізм як мастацкая адметнасць чорнаўскіх твораў.
- вобраз “новага” чалавека ў ранніх апавяданнях (“Жалезны крык”, “Андрэй Клыга”, “Быльнікавы межы”, “Новыя людзі”, “Радасць жанчыны”, інш.);
- чалавечая псіхіка як аб’ект мастацкага даследавання К.Чорнага (“Па дарозе”, “Ноч пры дарозе”, “Мельнікі”, інш.);
- філасофія жыцця і смерці ў апавяданні “Буланы”;
- асаблівасці твораў узвышэнскага перыяду (“Хвоі гавораць”, “Пачуцці”, “Вераснёвыя ночы”, “Парфір Кіяцкі”, “Трагедыя майго настаўніка”).
- аналіз сацыяльнага жыцця сродкамі камічнага ў апавяданнях “Маё дзела цялячае”, “Не пі густога чаю”, інш.;
- крах гуманізму ў апавяданнях “Макаркавых Волька”, “Справа Віктара Лукашэвіча”.
- тэматыка, праблематыка, пафас апавяданняў са зб. “Вялікае сэрца” (“Маленькая жанчына”, “Вялікае сэрца” ,”Матчына блаславенне”, інш.).
2. Праблематыка аповесцяў “Лявон Бушмар”, “Люба Лук’янская”, “Насцечка”.
3. Кузьма Чорны-раманіст:
- сацыяльна-гістарычная аснова, шматграннасць праблематыкі ў раманах “Зямля”, “Бацькаўшчына”, “Пошукі будучыні”;
- праблема інтэлігенцыі і народа ў рамане “Сястра”;
- гуманістычна-філасофская скіраванасць раманаў “Млечны шлях”, “Вялікі дзень”, “Скіп’ёўскі лес”.
4. “Дзённік” К.Чорнага (ўрыўкі). Грамадзянская пазіцыя пісьменніка.
Літаратура
Тэксты: Апавяданні – больш за 10 (на выбар); адна з аповесцяў; раманы “Пошукі будучыні”, “Млечны шлях”; “Дзённік” (гл. серыю “Беларускі кнігазбор”).
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры ХХ ст. У 4 т. / НАН Беларусі: Інстытут літаратуры Я. Купалы. – Мн., 2001-2003. – Т. 2. С. 330—369.
2. Гісторыя беларускай літараутры: ХХ ст (20-я—50-я гг.): Падручнік / Пад агул. рэд. М.А.Лазарука, А.А.Семяновіча. – Мн., 2000. – С. 411–446.
Дадатковая:
1. Адамовіч А. Шлях да майстэрства: Станаўленне мастацкага стылю К.Чорнага. – Мн., 1988. – 180 с.
2. Казека Я. Майстэрства апавядальніка // Казека Я. Гартаванае слова. – Мн., 1985. – С. 96—148, 149–176.
3. Казека, Я. Кузьма Чорны : Старонкі творчасці / Я. Казека. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1980. — 133 с.
4. Мельнікава А. М. Паэтыка твораў Кузьмы Чорнага. — Гомель: УА «ГДУ імя Ф. Скарыны», 2008.
5. Навуменка І. Ранні Чорны (1923–1929). – Мн.: Бел.навука, 2000. – С. 3-47, 50-64, 66-78, 83-91.
6. Тычына М. Кузьма Чорны: Эвалюцыя мастацкага мыслення. — 2-е выд., выпр. І дап. — Мн., 2004.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 11. МІХАСЬ ЗАРЭЦКІ
1. Рысы “маладнякоўскай” прозы ў ранніх апавяданнях (паводле зб. “У віры жыцця”, “Пела вясна” – абодва 1925).
2. Мастацкае асэнсаванне пісьменнікам трагізму часу (“Кветка пажоўклая”, “Дзіўная”, “Бель”, “Ворагі”, “Адна партыя ў шашкі”, “Двое Жвіроўскіх” і інш.). М.Зарэцкі-псіхолаг.
3. Аповесць “Голы звер”: філасофія жыцця Яроцкага, праблема “ахвяры” і “злачынцы”, стыль аповесці, актуальнасць зместу твора.
4. Падзеі калектывізацыі ва ўзнаўленні М.Зарэцкага (нарысы “Вясна 1930”, “Лісты ад знаёмага”, раман “Вязьмо”). Наватарства пісьменніка ў ацэнцы сацыяльных пераменаў на вёсцы.
5. Даследаванне ролі інтэлігенцыі і яе лёсу ў рэвалюцыйны перыяд у рамане “Сцежкі-дарожкі”.
6. Нарыс “Падарожжа на Новую зямлю” і раман “Крывічы” ў творчым і чалавечым лёсе М.Зарэцкага. Хрысціянска-гуманістычнае гучанне твораў пісьменніка.
Літаратура
Тэксты: 5-6 апавяданняў (абавязкова “Дзіўная”); “Голы звер”, “Вязьмо”.
http://mihaszarecki.ru/ - творы ў электронным варыянце.
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры ХХ ст. У 4 т. / НАН Беларусі: Інстытут літаратуры Я. Купалы. – Мн., 2001-2003. – Т. 2. С. 504—549.
2. Беларуская літаратура ХХ ст.: Вучэб. Дапам. / М.І.Мішчанчук, І.С.Шпакоўскі. – Мн.: Выш. шк., 2001. – С. 50-91.
Дадатковая:
2. Мушынскі, М. Нескароны талент : праўдзівая гісторыя жыцця і творчасці Міхася Зарэцкага / М. Мушынскі. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1991. — 294 с.
СЕМІНАРСКІЯ ЗАНЯТКІ ПА ДЫСЦЫПЛІНЕ
“БЕЛАРУСКАЯ І СУСВЕТНАЯ ЛІТАРАТУРА: БЕЛАРУСКАЯ ЛІТАРАТУРА”
(ФІДК, І курс 1 семестр)
ТЭМА 12. ВАСІЛЬ БЫКАЎ
1. Жыццёвы і творчы лёс Васіля Быкава (паводле кнігі “Доўгая дарога дадому”)1.
2. Вобраз вайны ў аповесцях “Мёртвым не баліць”, “Круглянскі мост”, “Пайсці і не вярнуцца”, “Трэцяя ракета” – твор на выбар. Паняцце “быкаўскай” аповесці.
3. Творчасць 80-90-х гг. ХХ ст. – пач. ХХІ ст.: багацце сацыяльных тыпаў, шматграннасць праблематыкі, аналітыка-псіхалагічны зрэз грамадскага жыцця (паводле апавяданняў і прыпавесцяў).
4. Быкаўская праўда ў аповесці “Пакахай мяне, салдацік” праз вобраз героя-вызваліцеля, канцэпцыю трагізму чалавечага жыцця, пафас адмаўлення зла ва ўсіх яго праявах.
5. Сімвалічны вобраз Беларусі, асэнсаванне гістарычна-палітычнага і духоўнага становішча нацыі ў аповесці “Ваўчыная яма”.
6. Ідэйна-мастацкі змест апавядання “Труба”. Сімвалізм твора.
7. Экзістэнцыяльныя матывы ў творчасці В.Быкава 80-90х гг. ХХ ст. (катэгорыя абсурду, праблема асобы і чалавечага выбару, анамальнасць жыццёвых абставінаў і падзей, інш. – прывесці прыклады з тэкстаў).
Літаратура
Тэксты: “Доўгая дарога дадому”. Зб. прытчаў “Пахаджане”, “Сцяна” (аналіз 2–3 апавяданняў на выбар). Аповесці “Мёртвым не баліць”, “Пакахай мяне, салдацік”, “Круглянскі мост”, “Пайсці і не вярнуцца”, “Трэцяя ракета” – на выбар. Творы 80-90-х гг. “Ваўчыная яма”, “Труба”, “Жоўты пясочак”, “Народныя мсціўцы”, “Дваццаць марак”, “На Чорных лядах”, “Чырвоныя пятліцы”, інш.
Асноўная:
1. Гісторыя беларускай літаратуры (акадэмічнае выданне). У 4 т. – Мн., 2002. – Т. 3 (адпаведны раздзел).
2. Баршчэўскі Л.П., Васючэнка П.В., Тычына М.А. Беларуская літаратура і свет: ад эпохі рамантызму да нашых дзён. – Мн., 2006. – С. 405-426.
Дадатковая:
1. Бугаёў Д. Спавядальнае слова: Літ.-крытыч. Артыкулы. – Мн., 2001.
2. Бугаёў Д. Зноў новы Быкаў // ЛіМ. – 1999. – 18 чэрв.
3. Бугаёў Д. Праўда і мужнасць таленту. – Мн., 1995. – С. 165–226.
4. Локун В. Літаратура і свабода выбару: Экзістэнцыяльныя кірункі ў творчасці В.Быкава // Полымя. – 1998. - № 5.
5. Тычина М.А. Алесь Адамович: жизнь и творчество // Неман. – 1998. -- № 5. – С. 236 – 254.
6. Тычына М. Называць усё сваімі імёнамі: Пра А.Адамовіча // Роднае слова. – 2002. - № 9, 10.