Осымша диагностикалық шаралар тізімі
1. Қандағы ретикулоциттер
2. Бауыр,өт шығару жолының және ұйқы безінің УДЗ
3. Қандағы билирубинді анықтау
4. Холестеринді анықтау
5. АЛТ, АСТ анықтау
6. Қандағы глюкозаны тексеру
7. Қандағы амилазаны тексеру
8. Асқазан рентгеноскопиясы (көрсеткіш бойынша)
Емдеу тактикасы
Емдеу мақсаты:
Н. pylori эрадикациясы. “он екі елі ішек пен асқазандағы шырышты қабаттың қабынуын төмендету.Жаралы дефектті жазу.Тұрақты ремиссияға қол жеткізу.Асқынудың алдын алу.
Медикаментозды емес емі:
• Диета №1 (1а, 15) аурудың клиникасын жоғарылатын тағамдарды шектеумен(мысалы, ащы приправалар, консервіленген, маринованные және копчёные тағамдар).Тағамды 5-6 реттік бөліп жеу керек.
Медикаментозды емі:
Асқазан он екі елі ішектің Н.pylori біріккен түрінде емі келесі міндеттерге жауап беру керек:
• Бақыланған зерттеулерде эрадикация НР 80% жағдайда орындалуы керек .
•Жанама әсер еткенде ем тоқтатылмауы керек (5% аз жағдайда ғана рұқсат етіледі).
• Схема 7-14 күнде эффективті болуы тиіс.
Бірінші линиялы терапия (үштік терапия) :ППИ кіреді(омепразол* 20 мг, пантопразолА* 40 мг, рабепразолА* 20 мг) + кларитромицинА* 500 мг +амоксициллинА* 1000 мг немесе метронидазол* 500 мг ; Барлық дәрілерді күніне 2 рет. Амосицилинмен кларитромицин жақсы әсер корсетеді себебі метранидазолға Н.pylori тез төзімділік көрсетеді.
Екінші линиялы терапия бірінші линия препараттары эффективті болмағанда қолданылады: ППИ стандартты дозада күніне екі рет+ висмут препараттары де-нол 120 мг күніне 4 рет+ метронидазолА** 500 мг күніне 3 рет+ тетрациклинА** 500 мгкүніне 3 рет.
Немесе бірінші линияға висмут препараттарын қосып тағайындауға болады (480 мг күніне). «Maastricht-3, 2005» ұсынысы бойынша, 14-күндік ем курсы 7-күндікке қарағанда эффективті. Бірақ 7-күндік терапия жақсы әсер берсе 7-күндік ем қолданылады.
Н.pylori анықталмаса емі келесідей болады:ППИ омепразол 20 мг+Н2 гистамин блокаторлары фамотидин 20 мг 2 рет немесе ранитидин 150 мг 2рет+антацидтер маалокс немесе ремагель 4 г тамаққа дейін 30 минут.
3. ҚР профилактикалық ұлттық күнтузбесі
ҚР екпе жасау мерзімдері:
1-4 күні : туберкулезға қарсы вак-я, гепатит В ға вак-я.
2 айда: +АбКДС+ХиБ+ВГВ+ИПВ. Пневмонияға қарсы вак-я.
3 айда:+ АбКДС+ХиБ+ИПВ.
4айда: :+АбКДС+ХиБ+ВГВ+ИПВ. Пневмонияға қарсы вак-я.
12-15 айда:+ ОПВ (Полиомиелитке қарсы оральды вак-я.) ;Ревак-я қызылша,қызамық,эпид. паротитке. Пневмонияға вак-я.
18 айда: + АбКДС+ХиБ+ИПВ.
6жас (1 сыныпта): туберкулезға қарсы вак-я,АбКДС, Ревак-я қызылша,қызамық,эпид. паротитке.
16 жаста:АДС-М.
Әрбір 10 жыл сайын: АДС-М.
Моновакциналар: АДС-М-дифтерия мен столбнякқа қарсы; туберкулезға қарсы вак-я; гепатит В ға вак-я; Пневмонияға қарсы вак-я; ОПВ/ИПВ-полиомиелитке қарса оральды/инактивацияланған вак-на.
Біріккен: Ревак-я қызылша,қызамық,эпид. паротитке; АбКДС+ВГВ+ХиБ+ИПВ-коклюшқа,дифтерияға,столбнякқа қарсы;вирусты гепатит В –ға қарсы;b типті гемофильды инфекцияға қарсы;полиомиелитке қарсы.
4. Аменорея.Аменорея – 16 жасқа толған және одан жоғары жастағы әйел адамдарда екіншілік жыныс белгіліерінің қалыпты дамуына қарамастан 6 айдан бері етеккірдің келмеуі.
Классификация:
1. Физиологиялық аменорея:
2. Пубертатты кезеңге дейінгі;
3. Жүктілік кезіндегі;
4. Лактационды аменорея;
5. Менопаузадан кейінгі;
6. Патологиялық аменорея:
Біріншілік аменорея – 14 жаста екіншілк жыныс белгңлердің болмауымен немесе 16 жаста екіншілік жыныстық белгелердің болуымен етеккірдің келмеуі.
Екіншілік аменорея – әйел адамдарда бастапқы қалыпты етеккірі болуымен 6 ай етеккірдің келмеуі.
3. Бұзылыс деңгейіне байланысты: орталық генезді, жұмыртқалық, жатырлық
Қауіп факторы:
Біріншілік -Екіншілік жыныстық белгілердің болса:Физикалық дамудың кідіруі;
Зәр шығару жолдарының аномалиясы (қыздыұ перденің атрезиясы, қынаптың көлденең қалқасы перегородка , қынап аплазиясы,жатыр аплазиясы);
Андрогенді сезімталдықтың болмауы(генотип ХУ, тестикулярлы феминизация);Аналық без резистенттілігі синдромы.
Екіншілік жыныстық белгіліерінің болмаған кезінде:
Гипоталамустың дисфункциясы(созылмалы аурулар, анорексия,стресстік салмақ жоғалту);Гонадотропты қызметтің жеткіліксіздігі(Кальман синдромы, жекелеген гонадотропты релизинг гормонының жеткіліксіздігі);
Гидроцефалия;Гипоталамустың
Питуитарлы бөлімінің ісігі;
Гипопитуитаризм;
Гиперпролактинемия; Гонадалар жеткіліксіздігі
(жұмыртқалардың дисгенезия/агенезиясы,
Жұмыртқалардың ертеден бұрын қартаюы);
Гипотиреоидизм.
Экстрагенитальды аурулар :
Тума адренальды гиперплазия;;
5-альфа-редуктаза жеткіліксіздігі
Екіншілік-Андрогендердің шамадан тыс өндірісі болмаған кезде:
Физиологиялық (жүктілік,лактационды, постменопаузалы);
Ятрогенді аменорея (контрацепция мақсатында медроксипрогестерон ацетатты иньекциялау, сәулелі терапия, химиотерапия);
Жүйелі аурулар (созылмалы аурулар, гипо- немесе гипертиреоидизм);
Жатырлық себептер (цервикальнды каналдың стенозы, синдром Ашермана
(жатырішілік бірікпелер);
Аналық бездік себептер (Аналық без резистенттілігі синдромы,аналық бездің ерте қартаюы);
Гипоталамикалық себептер(дене салмағын жоғалту,физикалық күштемелер, стресстер, созылмалы аурулар, идиопатиялық аменорея);
Гипофиза аурулары(гиперпролактинемия, гипопитуитаризм,синдромШихана);
Гипоталамо/гипофизарлы себептер
(жаңа түзілістер:сәулелі терапиядан,бас жарақатынан,саркоидоздан,туберкулезден кейінгі).
Андрогендер көп бөлінген кезде:
поликситозды аналық без синдромы;
Синдром/ауру Кушинг;кеш білінген тума адреногенитальды гиперплазия
Диагностикалық критерилер:
Біріншілік аменорея – 14 жаста екіншілк жыныс белгілердің болмауымен немесе 16 жаста екіншілік жыныстық белгелердің болуымен етеккірдің келмеуі.
Екіншілік аменорея – әйел адамдарда бастапқы қалыпты етеккірі болуымен 6 ай етеккірдің келмеуі.
1. Шағымы және анемнез: улкен апкелерінің анасынаың менархы уақыты,генінде генетикалық ауруларды анықтау ,ассоцирленген симптомдардың болуы
(галакторея, гирсутизм, ыстық сезімі, қынаптағы құрғақтық,қалқанша без аурулары,циклды іштің төменгі бөлімінде ауырсыну– гематокольпосқа күдік, гипотиреоидизм симптомдары, иіс сезі төмендеуі – гонадатропты жеткіліксіздік),созылмалы аурулардың болуы (қант диабеті,АІТ аурулары, созылмалы жүрек және бүйрек аурулары), эмоциональды бұзылыстар,дене массасының өзгерісі,физикалық жүктемелердің көлемі,анамнезінде химиотерапия,алдындағы етеккір көріністері,босануы,оперативті кірісулер(жатыр қабырғасын қырнау, оофорэктомия),іш қуысына,бас сүйегіне,жамбас мүшелеріне химиотерапия мен сәулелі терапияның болуы,жанұя анамнезі,дәрі-дәрмектерді қолдануы,жүкті болу мүмкіндігіне мән беру керек.
2. Физикалық тексеру:ИМТ, екіншілік жыныстық белгіліердің дамуына,Тернер синдромының көріністеріне,сыртқы жыныс мүшелерінің құрылысына мән беріледі,эмоциянальды статус.Қарау кезінде мән беріледі: гирсутизм,акне,
Дауыс тембрінің төмендеуі, клитордың ұлғаюы,қалқанша без патологиясының белгілері,тері гиперпигментациясы, галакторея.