Субьективтік уайымдар мен күйзелістер Бақылаушының ниетіЗерттеу мақсаты

Суреттеп жазғанға немесе сызғанға қарап адамның жаңадан бір нәрсені елестетуі:Қайта жасау қиялы.Шығармашылық.Бір шығармадан екінші бір шығарманы туындату

Сыныптан тыс жұмыстардың тиімділігіне:тәжербиелік жұмастардың мазмұны жеке адам тәрбиелеу мақсатына сай болуы жатады*әр оқушыға тигізетін тәрбиелік ықпалы болуы жатады

Сырқаттанған, ауырған кездегі адамның психикасына түсетін күштен пайда болатын Галлюцинация*Теріс қабылдау*Жалған қабылдау

Сыртқы әрекеттің ішкі амалға ауысуы:Интериоризация*Ойлану*Өз әрекеттерін басқара алуы

Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының адамның қажеттеріне сәйкес келу-келмеуі:Сезім. Симпатия.Эмпатия

Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының байланысы мида жалпылай және жанама түрде сөз арқылы бейнеленуі:Ойлау*Тану*Талдау

Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттері тікелей әсер етуінен пайда болған мидағы бейнелер: Түйсік .Сезіну.Тітіркендіргіштерге жауап бере алушылық

Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының субъективтік образдарын қайтадан жаңғырту, өңдеп бейнелеуде көрінетін, тек адамға ғана тән:Қиял. Арман.Түс көру

Сыртқы дүние құбылыстары мен заттарының жеке қасиеттерінің сезім мүшелері арқылы жүйке жүйесінде бейнеленуі:тері түйсіктері

Сыртқы жағдайдың өзгеруіне қарамастан, заттардың кейбір қасиеттерінің бір қалыпты болып қабылдануы:Тұтастай қабылдауБұтіндей қабылдауКонстанттылық

Сыртқы және iшкi ынталану қоздырғыштарының әсерiнен тiрi организм қимыл-қозғалыс қабiлетiн көрсететiн түсiнiк қалай аталады..БелсендiлiкШабытҚолдау

Тiлдiк емес белгiлiк жүйелердi қолданатын қарым-қатынас түрiсөздiк емес қарым-қатынас (вербальдi емес)

Табанды адам Алған бетінен қайтпайды.Көздеген мақсатқа жетеді.Қиыншылыққа төзімді.

Табандылыққа қарама-қарсы ерік қасиеті:Қиқарлық Ынжықтық Шыдамсыздық

Табиғаттың тарихи жетілу барысында тірі организмдердің пайда болуы мен эволюциялық даму процесі:Филогенез.

Табысқа жету қажеттігіне қолдау қуат беруші мінез бітісі:Тәуекелділік

Талант:A) Бір әрекетті шығармашылықпен орындау қабілетіD) Еңбек сүйгіштік пен тығыз байланыстыE) Әрекет негізінде айқындалып дамиды

Талант:Бір әрекетті шығармашылықпен орындау қабілетіЕңбек сүйгіштік пен тығыз байланыстыӘрекет негізінде айқындалып дамиды

Талант-бұл: Арнайы қабілеттің жоғары деңгейі. Қабілеттің белгілі бір үйлесімділігі. Әрекет негізінде айқындалады және дамиды.

Талант-бұл:A) Арнайы қабілеттің жоғары деңгейі.B) Қабілеттің белгілі бір үйлесімділігі. E) Әрекет негізінде айқындалады және дамиды.

Талдағыш қандай бөлімдерден тұрады:*рецепторлар*өткізгіш бөлім*мидағы орталықтар

Талдағыш қандай бөлімдерден тұрады:мидағы орталықтар ,рецепторлар,өткізгіш бөлім

Талдағыш қандай бөлімдерден тұрады:рецепторлар,, өткізгіш бөлім,, мидағы орталықтар

Талдау, біріктіру, жалпылау, класификациялау, жүйелеу - қай процестің қасиеттері?ОйлауАнализСинтез

Танымдық әрекетпен байланысты сезiмдеринтеллектуалдық

Танымдық іс-әрекеттің кезеңдері:Ұғыну жаңа оқу материалдарымен түсініп жинақтау процесі, білімді іскерлікті және дағдыны бекіту және жетілдіру*Білімді,іскерлікті,дағдыны бекіту және жетілдіру; оқушылардың жетістіктерін талдау; білімін тексеру және бағалау*Таным міндеттірін жете түсіну; жаңа материалдарды талдау

Тәрбие жұмыстары төменгі аталған тәрбиелік іс-әрекеттерді жүзеге асырады:Реттеушілік*Бақылаушылық

Тәрбие мақсатын анықтайды:жеке тұлға қажеттілігі *мемлекет қажеттіліктері

Тек адамдарда ғана кездесетін естің түрлері Логикалық*Образдық*Көрнекілік

Темперамент анықталатын жүйке жүйесінің типі:Жүйке жүйесінің күшіТепе-теңдігіҚозғалғыштығы

Темперамент арқылы психологиялық сипатты: холерик , сангвиник, динамикалық

Темперамент бўл-Даәдылық ерекшеліктері жҝйке жҝйесіндегі іс-јрекеті байланыс жјне ара-қатынас процессі,қозуы жјне тежелуі,Тўләаныҫ даәдылық ерекшеліктері,оныҫ ҙзіндік психикалық қылыәыныҫ анықталуы,Тўләаныҫ ҙзіндік психикалық дианмикалық процесстерініҫ бейнеленуі

Темперамент -Жеке адамның тікелей нерв жүйесінен туыңдайтын тума қасиетӨттің басымдығыШырыштың басымдығы

Темперамент мінезі қалыптастырудың негізі әрі оның тума негізі деген ғалымдар: Л.С.Выготский. С.Л.Рубинштейн. Б.Г.Ананьев

Темперамент типтері, Кречмер бойынша:Шизотимия,Иксотимия,Циклотимия

Темперамент типтері::СангвиникХолерикФлегматик,меланхолик

Темперамент типтері:Сангвиник, меланхолик

Темперамент типтерін анықта: Нерв процестері күшті, ұйтқымалы, қимыл-қозғалысы шапшаң. Холерик. Тез қуанып, тез ренжитін Ашуы шай орамал кепкенше

Темперамент типі байқалады Адамның қимыл-қоғалысынан.Псих күші тереңд.

Темперамент типі байқалады:A) Адамның қимыл қозғалысынан.D) Психикасының күші мен тереңдігінен.G) Эмоция мен сезімдерінен.

Темперамент типі байқалады:Психикасының күші мен тереңдігінен.Эмоция мен сезімдерінен.

Темперамент туралы алғашқы ой пікірлер айтыла басталды:дәрігер Гиппократ, ежелгі греция, денедегі түрлі сұйық заттарға байланысты

Темперамент туралы теориялар:*И.П. Павловтың физиологиялык теориясы*Кречмер конституциялыктеориясы*Гиппократтың гуморальдык теориясы

Темперамент түрлерiн анықтауда Павлов негiзге алған фактор жүйке процестерi

Темпераменттiк қасиеттер басқа психикалық құбылыстарға қарағанда динамикалы

Темпераменттердің психофизиологиялық негізі жүйке жүйесінің қозу және тежелу процестерінде деген ғалым бар жауап қатарын табыңыз.И.Павлов, И.СеченовЭ.Кречмер, И.ПавловИ.Павлов, Э.Торндайк

Темпераментті алғаш рет сипаттаған:Гиппократ.

Темпераменттің анықтамасы:B) Жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзгешеліктерінің біріD) Организмнің физиологиялық өзгешеліктерімен,әсіресе жоғары жүйке жүйесінің тума қасиеттеріменшарттас психикалық құбылысE) Бір жағынан эмоционалды қозуға, яғни сезімнің туу шапшаңдығына, екінші жағынан олардың күшіне байланысты болатын белгілі бір адамға тән психикалық ерекшеліктердің жиынтығы

Темпераменттің компоненттері (В.Д.Небылицин бойынша): Қызбалық, Жалпы психикалық белсенділік,Қимыл белсенділігі

Темпераменттің қасиеттері, танымдық процестер бойынша:A) БелсенділікB) Ерік күшіD) Қозу мен тежелудің ауысуы

Темпераменттің мәнді қасиеттеріне жататындар: Эмоционалды қозу, зейіннің қозуы, эмоция күші,Үрейлілік, ырықсыз әрекеттердің реактивтілігі,ерікті мақсатқа бағытталғаніс-әрекет белсенділігі,Икемділік-икемсіздік, резитенттілік, субъективизация

Темпераменттің физиологиялық негізі неге байланысты?Жүйке жүйесінің физиологиялық ерекшелігіне.Жүйке-жүйесіндегі қозуларға

Темпераментің анықтамасы Жүйке жүйесінің тума қасиеттерінен туындайтын адамның жеке өзг бірі.Орг физ өзг,әсіріесе жоғары жүйке жүйесінің тума қасиеттерімен шарттаспсих құбылыс.Бір жағынан эмоц қозуға , 2-ші жағ олардың күшіне байл болады.

Типтік әлеуметтік мәдени әлем:Белгілі бір жас кезеңіне тән әлеуметтік мәдени әлем

Тиянақсыз мiнез типiнiң негiзгi белгiсiбағыт-бағдарының тұрақсыздығы

Тиянақты, абай, жомарт: Жеке тұлғаның заттарға деген қатынасын сипаттайды

Тїйсік-Адамныѕ есінде бґлек ґзіндік жјне сапалыќ заттардыѕ, ќўбылыстардыѕ тікелей оныѕ аєзасына јсер ететін сезім.Адамныѕ миына јсер ететін заттар мен ќўбылыстардыѕ ґзіндік жеке ми ќабыєында бейнеленуіАдамныѕ анализаторына тікелей јсер ететін ќоздырєыштары.

Тоқтамға келгіш адамға тән қасиеттер:*Өзін тежей алу*Тэуекелге бел байлау*Баскалардың акыл-кеңесін тындау

Тоқтамға келгіштік адамға тән қасиеттер:B) Басқалардың ақыл-кеңесін тыңдауE) Өзін тежей алуF) Тәуекелге бел байлау

Толғаныс тебіреністер мен әрекетке өң беретін біршама ұзақ эмоциялық күй:Көңіл-күйКейіпҚалып

Толыққанды ақпарат алмасу үшін қажетті басты тіл құралыСөз

Толып жатқан обьектілердің ішінен біреуін іріктеп қабылдау процесінің қай заңдылығына жатады?Қабылдаудың таңдамалылығы*Қабылдаудың іріктелуі*Қабылдаудың бөлініп алынуы

Топ адамдарының оны қолдауы, ол үшін үлкен мәнділігінің болуы, құндылықтарымен ортақтасуы болатын жағдай қандай әлеуметтік-психологиялық құбылысқа тән:Референтті топ.

Топ дегеніміз:Ортақ мақсат көздеп, бір кеңістікте белгілі уақыт ішінде бір-бірімен қоян-қолтық араласып іс-әрекетке түсетіндер*Әлеуметтік тұтастықтан белгілі бір нышандары негізінде бөлінетін адамдардың шектеулі шамадағы қауымдастығыКөзқарастары үлгі болып саналатын ақиқат өмір сүруші қауым

Топтағы тұлға аралық қатынасқа байланыстылықТоп мүшелерінің эмоционалды тартылысы

Топтық зейін қажет:өзара тексеру жүргізгенде, лабораториялық тәжірибелерде,сыныпта

Топтық пікірталастарды ұйымдастыру әдісінің көмегімен шешуге болатын міндеттер:Жағдаяттардан модельдеу*Өзге қатысушыларды тыңдай білуді және өзара әрекеттесе білуді сіңіру*Қатысушыларды шынайы жағдаятта талдауға үйрету

Топтың жіктелуі Кіші Орта Үлкен

Төл тіліміздегі психология оқулығының авторы кім:Аймауытов.

Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы дарындылықты сипаттайды?Адамның жалпы және арнайы қабілеттерінің жинақталып, ерекше нәтижелерге қол жеткізуі*Қабілеттің дамыған түрі*Адамға ғана тін ерекше қасиет

Төменде келтірілген сипаттамалардың қайсысы дарындылықты сипаттайды :B) Адамның жалпы және арнайы қабілеттерінің жинақталып, ерекше нәтижелерге қол жеткізуіC) Нышанның ықпалымен қалыптасқан түріG) Адамның дарындылығы жүйке қызметінің тума типіне байланысты

Төменде келтірілген тұжырымдардан эксперименттік әдіске ғана тән талаптардан тұратынын таңдаңыз:Зерттеуші өзін қызықтыратын психикалық процесстің пайда болуына жағдай туғызады*Арнайы орында ұйымдастырылады*Сынақ тобымен қатар бақылау тобы ұйымдастырылады

Төмендегі анықтамалардың қайсысы ұстамдылықты анықтайды?Алға қойған мақсатын орындауда шыдамдылықКез-келген жағдайдағы салқын қандылықАдамның қиыншылықпен күресу үшін өзінің мүмкіндіктерін жұмылдыра білу

Төмендегі анықтамалардың қайсысы ұстамдылықты анықтайды?Алға қойған мақсатын орындауда шыдамдылықКез-келген жағдайдағы салқын қандылықАдамның қиыншылықпен күресу үшін өзінің мүмкіндіктерін жұмылдыра білу

Төмендегі психологиялық зерттеу әдістерінің ішінен социометрияны анықта:Топтағы қарым-қатынастыҮлкен-кіші топтарды анықтауТоптағы мүшелердің алатын орнын анықтау

Туа бастаған қабілеттің ең алғашқы белгісі, симптомы:Нышан Физиологиялық нышанАнатомиялық нышан

Тўләа бўл-Јлеуметтік жҝйелік сапасы, қызмет јрекетініҫ жјне қарым-қатынастыҫ қамтылуы,Дара қоәамда ҙзіндік орын алатын ҙзініҫ ортасына пайдасын келтіретін, ҙзіне тјн даәдылық, јлеуметтік, психологиялық қабілеттіктерімен ерекшелінеді.Айқын адам белгілі бір қоәамныҫ жетекшісі болатын , қызметтік тҝрдіҫ нақты тҝрімен айналысатын ҙзініҫ айналасымен қарым-қатынасын жјне даәдылық психологиялық қабілеттіліктердіҫ мойындалуы

Тўләаныҫ ҙз іс-јрекетін мен тҝрлі психикалық процестерін детерминициялау жјне реттеу қаситеті Ерік,Ерік бақылауы,Санасын бақылау

Туылғаннан бар психикалық қасиеттер:Шартсыз рефлекстер*Нышан*Темперамент

Туылғаннан пайда болған құбылыстар ; Шартсыз рефлекстерИнстинктАраның ұя салуы

Туыстық байланыстар басты рөл атқарады:Өз отбасын құруда*Өмір жолын таңдауда

Тұжырымдардың қайсысы дұрыс емес:Кеңестік психология психиканы қарастырады Психология адам анатомиясын зерттейді Психология матиматикалық теңдеулерді қарастырады

Тұлға – бұл:Қоғамдық-тарихи категория*Өзінен-өзі қоғамдық өмір жемісі болып табылатын сананың таратушысы*Адамның қоғамдық тарихи және онтогенетикалық дамуының біршама кеш нәтижесі

Тұлға бағыттылығы деп нені айтамыз?Нақты жағдайларға байланыссыз іс-әрекет пен мінез-құлыққа бағдарлайтын тұрақты мотивтер жиынтығы

Тұлға белсенділігі неден байқалады?Мақсат қоюмен оған жеткізу әдістерінен

Тұлға дамуына ықпал ететін фактор:орта

Тұлға дамуының негізгі бағыттары:психикалық

Тұлға психикалық құрылымын жүйелеген психологтар:Н.Г. ЧернышевкийС.Л. РубинштейнК.К Платонов

Тұлға психологиялық құрылымын жасаған психологтар: С.Л. Рубинштейн А.Г.Ковалев. К.К.Платонов.

Тұлға теориясы ...: психодинамикалық,, социодинамикалық,, интеракциялық

Тұлға теориясы:интеракциялық, психодинамикалық, социодинамикалық

Тұлға туралы гуманистік теорияның көрнекі өкілдер:К.РоджерЭ.ФроммА.Адлер

Тұлға туралы гуманистік теорияның көрнекі өкілдері:К.Роджерс. А.Маслоу. Э.Фромм.

Тұлға туралы мәліметтерді алу жолына байланысты тұлға теориялары бөлінеді:эксперименталды, эксперименталды емес

Тұлға:іс-әрекеттің, қарым-қатынастың сана мен өзіндік сананың белсенді субъекті, адамның әлеуметтік мәнді сапаларының жүйесі

Тұлға-бұл:Қоғамда белгілі бір жағдайға ие, белгілі бір қоғамдық роль атқаратын саналы индивид. Адамның қоғамдық тарихи және онтогенетикалық дамуының біршама кеш нәтижесі. Қоғамдық-тарихи категория.

Тұлға-бұл:Қоғамда белгілі бір жағдайға ие, белгілі бір қоғамдық роль атқаратын саналы индивид. Адамның қоғамдық тарихи және онтогенетикалық дамуының біршама кеш нәтижесі. Қоғамдық-тарихи категория.

Тұлғалның белсенділікке байланысты қасиеттеріне жатады. Тоқтамға келгіштік. Батылдылық.Дербестік.

Тұлғанын формальды-динамикалык моделі (B.C. Мерлин, А.В. Либин бойынша):Мінез Темперамент Қабілет

Тұлғаның акцентуациялық мінез типтерін жіктеген ғалымдар;Леонг

Тұлғаның акцентуациялық мінез тиіптерін жіктеген ғалымдар:Е.А. ЛичкоЭ. ФроммК.Леонгард

Тұлғаның әлеуметтік белсенділігі өз дамуында бірқатар деңгейлерден өтеді:Тұлғалық-продуктивті*Нормативті*Нормативті-тұлғалық

Тұлғаның белсенділікке байланысты қасиеттеріне жатады:A) Тоқтамға келгіштік.B) Батылдық.G) Дербестік.

Тұлғаның белсенділікке байланысты қасиеттеріне жатады:Тоқтамға келгіштік.Батылдық.

Тұлғаның белсенділікке байланысты қасиеттеріне жатады;Тоқтамға келгіштік.Батылдық

Тұлғаның біртұтас қасиеттері қорғаныс механизмдеріне жатады: проекция

Тұлғаның біртұтас қасиеттері қорғаныс механизімі жатады;Проекция

Тұлғаның мәнді сипаттамалары:A) Дүниетанымының мазмұны, психологиялық мәніB) Дүниетанымының,сенімдерінің тұтастығы мен қоғамдағы өз орнын сезіну деңгейіC) Қажеттіліктер мен қызығушылықтар сипаты және мазмұны мен әртүрлі тұлғалық қатынасының ерекшеліктері

Тұлғаның мәнді сипаттамалары:A) Дүниетанымының мазмұны, психологиялық мәні.B) Дүниетанымының,сенімдерінің тұтастығы мен қоғамдағы өз орнын сезіну деңгейі.C) Қажеттіліктер мен қызығушылықтар сипаты және мазмұны мен әртүрлі тұлғалық қатынасының ерекшеліктері.D) Психикалық,физиологиялық және әлеуметтік ерекшеліктерінің жиынтығы.

Тұлғаның мәнді сипаттамалары;Дүниетанымның мазмұны, псих мәні.Дүниетанымның сенімдерінің тұтастығы мен қоғамдағы өз орнын сезіну деңгейі. Қажеттіліктер мен қызығушылықтар сипаты және мазмұны мен әртүрлі тұлғалық қатынасынң ерекшеліктері.Психо.физиология және әлеум ерекшелік

Тұлғаның мінез құрлымына кіреді: Ерік. Сезім. Темперамент.

Тұлғаның мінез құрылымы: СезімТемпераментЕрік

Тұлғаның өзін басқаларға теңестіруі:Идентификация

Тұлғаның псих құрылымы Қабілет. Мінез.Мотивация

Тұлғаның психикалық бейнесі (С.Л.Рубинштейн бойынша):A) ҚабілетB) МінезE) Бағыттылық

Тұлғаның психикалық бейнесі (С.Л.Рубинштейн); Дара типтік қасиеттер.Білім.Бағыттылық

Тұлғаның психикалық бейнесі(С.Л.Рубенштейн б/ша) Қабілет.Мінез.Бағыттылық.

Тұлғаның психологиялық құрылымы:D) Қабілет.E) Мінез.F) Мотивация.

Тұлғаның психологиялық құрылымы:D) ҚабілетE) МінезF) Мотивация

Тұлғаның психологиялық құрылымы:Генотиптік құрылымДаралық Адам

Тұлғаның психологиялық құрылымы:Қабілет* Мінез*Мотивация

Тұлғаның типтік мінезінің қалыптасуына әсер ететін факторлар:ТұқымқуалаушылықІс-әркет пен өмір жағдайларыҚоғамдық-қатынастардың тарихи дамуы

Тұлғаның формальды динамикалық моделі (В.С.Мерлин, А.В.Либин бойынша):A) ТемпераментB) МінезF) Мотив

Тұлғаның формальды динамикалық моделі(В.С.Мерлин, А.В.Либин) : *Мінез*Темперамент*Қабілет

Тұлғаның формальді динамикалық моделі (В.С.Мерлин,А.В.Либин); Мотив.Стиль.Іс әрекет

Тұлєаның өз іс-әрекетін мен түрлі психикалыќ процестерін детерминициялау және реттеу ќаситеті:Ерік*Ерік баќылауы*Санасын баќылау

Тұңғыш психологиялық лабораторияның негізін калаған:Вундт.

Түйсік зандылықтары қайсысы:АдаптацияСинестезияСенсибилизация

Түйсік түрлері:*Интерорецептивті;*Экстерорецептивті;*Проприоцептивті;

Түйсік түрлері:проприоцептивті, экстерорецептивтінтерорецептивті;

Түйсік түрлері:проприоцептивті, экстерорецептивтінтерорецептивті;

Түйсік түрлері:проприоцептивті, экстерорецептивтінтерорецептивті;

Түйсік түрлері:экстерорецептивті,проприопептивті,интерорецептивті

Түйсік түрлері;Интерорецептивті;Экстерорецептивті;Проприоцептивті;

Түйсіктердін өзара байланыстың шамадан тыс дамыған бір көрінісі (қосарланған түйсік):Синестезия*Екі түйсіктің бірлігі*Түйсіктердің бір-бірімен толықтай келуі

Түйсіктердің анықтамасы:Материалдық дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерін бейнелеуде көрінетін қарапайым психикалық процесс Сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерінің сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінен пайда болған мидағы бейнелерТірі материаның жалпы биологиялық қасиеті

Түйсіктердің дистанттылығы:есту, иіс, көру

Түйсіктердің қосарланып жүруі:Синестезия. Естігенде сілекейдің бөлінуі.Көргенде иісін сезу

Түйсіктің дистанттылығы; Иіс.Есіту.Көру

Түйсіктің қасиеттері:Түйсік сапасыТүйсік қарқыныТүйсік ұзақтығы

Түйсіктің негізгі заңдылықтары.....Сезгіштік, адаптацияСенсибилизация, синестезияБір ізді бейнелер

Түйсіктің психофизиологиялық негізін анализаторлар арқылы талдаған және тітіркендіргіштермен байланысын түсіндірген ғалымдар И.П.ПавловЭ.ВеберС.Фехнер

Түйсіктің түрлері:Экстерорецепторлар,ИнтрорецепторларПроприорецепторлар

Түйсіктің физиологиялық механизмі - арнайы жүйке тетігі талдағыш қызметі. Әр талдағыш қандай бөліктерден тұрады:Рецепторлардан;Өңдеуші талдағыш бөлігінен;Афференттік немесе сезімтал жүйкелерден;

Түйсіктің физиологиялық механизмі – арнайы жүйке тетігі талдағыш қызметі. Әр талдағыш қандай бөліктерден тұрады:Рецепторлардан; Афференттік немесе сезімтал жүйкелерден; Өңдеуші талдағыш бөлігінен;

Түйсіктің физиологиялық механизмі – арнайы жүйке тетігі талдағыш қызметі. Әр талдағыш қандай бөліктерден тұрады: Рецепторлардан; Афференттік немесе сезімтал жүйкелерден; Өңдеуші талдағыш бөлігінен;

Түйсіктің,түрлері:Экстерорецепторлар*Интрорецепторлар*Проприорецепторлар

түйсіне алуы.Аз айырма сезгіштік. Болар-болмас айырма сезгіштік.Айырма салмақ