Дәріс. Кесудің элементтері
СЛЕСАРЛІК ІС НЕГІЗДЕРІ
Дәріс. Кесудің негізгі теориясы
Кесу процесі туралы негізгі мәліметтері
Металдарды кесу- бұл дайындамаға керек өлшем мен пішін беру үшін металдарды жоңқадан жойып өңдеу, үстіңгі сапасын белгілі бір технологиямен қамтамасыз ету үрдісін айтамыз. Металдарды кесу қолмен немесе металл кесетін станоктарда кесуге арналған құрал-саймандармен (кескіштерді, бұрғыларды, жоғыштарды және т.б.) жүргізіледі. Жұмыс бөлігі сына пішінді құрал-сайманның қаттылығы, өңделетін материал қаттылығынан жоғары болу керек.
Ұштау, сүргілеу, бұрғылау, жонғылау және ажарлау өңдеудің негізгі түрлері болып табылады. Кесу үрдісінде кесу сынасы 2 әсер ететін күштің Р өңделетін материал құрамына кіріп алдыңғы бетімен қысады Ау (1.1-сурет). Сынаның қозғалысына байланысты металдың деформациясы өседі. Қалыңдықты а кесілген бөлік жаңқаға айналады, ол кесу санасының алдыңғы бөлігімен қорғалады. Металдың негізгі деформациясы OMLO аймағында іске асады, бұл аймақ жоңқа қалыптасады.
1 - жонқа; 2 –кесетін сына; а – кесілетін қабаттың қалыңдығы; аж – жонқаның қалыңдығы; Ау – кесілетін сынаның алдынғы беті; γ - алдынғы бұрыш; α - артқы бұрыш; φ – жонқаның пайда болу бұрышы; 0ML0 - жонқаның пайда болу аймағы; Р - кесудің күші; Ds – дайындаманың қозғалу бағыты
1.1 сурет. Кесу процестің сұлбасы
Жоңқа қалыптасуының бастапқы орны кесілген жиегінің орнымен анықталады, ол проекцияда О әрпімен белгіленген. Кесумен өңдеу нәтижесінде дайындалған материалдың үстіңгі қабатының физика-механикалық қасиеттері, материалдың бастапқы қасиетінен ерекшеленетін болады. Дайындама мен құрал-саймандардың орын ауыстыруын анықтайтын параметрлер, кесудің элементтері деп аталады.
Дебиет
Бақылау сұрақтары
дәріс. Кесудің элементтері
Дайындаманың және құралдың салыстырмалы орын ауыстыруы екі қозғалыстардан қалыптасады: негізгі қозғалысты (кесудің қозғалысы), кесудің жылдамдығы және қосалқы берілісті қозғалыстарды анықтайтын, кесу процесстің тұрақтылығын қамтамасыз ету (1.2 сурет). Кесудің элементтеріне сонымен қатар кесудің тереңдігі жатады. Аса толық қарап шығайық, осы кесудің элементтері өзіне нені ұсынады жиынтықта кесудің режимдерімен деп аталады.
Кесудің жылдамдығы – бұл дайындаманың немесе құралдың кесу жиектерінің нүктелерін, айналу осьтен алынып тасталған қарастырылатын сызықты жылдамдық. Кесудің жылдамдығы минутта метрлерде (м/мин) өлшенеді, өңдеудің барлық түрлері кезінде тек ажарлаудан басқасы, қайда оны секундта (м/с) метрлерде өлшенеді. Кесудің жылдамдық шамасы дайындаманың айналу жиілігімен немесе құралмен және олардың диаметрімен тығыз байланысты болады. Кесудің жылдамдығы формула бойынша v = nDn/l, мұндағы % -тұрақты шама, тең 3,14; D – өңделетін дайындаманың немесе кесетін құралдың диаметрі, мм; п – дайындаманың немесе құралдың айналу жиілігі, мин"1; 100- миллиметрлерді аударуға тұрақты шама, миллиметрлерді аударуға қамтамасыз етін, дайындаманың диаметрін немесе құралдың метрлерге , кесудің жылдамдығы сияқты секундта немесе минутта метрлермен өлшенеді.
D - өңделетін дайындаманың диаметрі; d - өңделген бөлшектің диаметрі; Dr – кесудің қозғалыс бағыты; φ және φ1 – жоспарда негізгі және қосымша бұрыштары; t – кесудің тереңдігі; а және b – кесілетін қабаттың қалыңдығы және ені; S - беріліс; Ds – берілістің қозғалыс бағыты
1.2- сурет. Кесудің элементтері
Беріліс – бұл құралдың немесе дайындаманың қарастырылып отырған нүктемен өткен арақашықтығының сәйкесті цикл санына немесе циклдерінің анықталған басқа қозғалысы.. Қозғалыстың циклі ол дайындаманың немесе кескіш құралдың толық айналым немесе екі еселенген жүрісі. Берілісті S әріпімен белгілейді. Технологиялық әдістерге байланысты өңдеулерді мм/айн. өлшемімен өлшеніледі (беріліс айналымға – Sайн миллиметрмен) - жонуда, бұрғылауда, жонғылауда; мм/жүріс (жүріске Sж беріліс миллиметр) - ажарлауда; мм/2ж (екі еселенген жүріске - S2ж миллиметр) - сүргілеуде; мм/тіс (беріліс тіске - Sтіс мм) – жонғылауда; жонғылау кезде мм/мин (беріліс –Sмин мм). Берілістің қозғалысы көлденеңді – S, өңделетін дайындаманың осі бойымен бағытталған, және көлденеңді – Sкөл осы сьтерге перпедикулярлы болуы мүмкін.
Дебиет